Bร i viแบฟt Peel hรณa chแบฅt แป vรนng da ngoร i mแบทt: Cฦก chแบฟ, chฤm sรณc sau peel, lฦฐu รฝ ฤฦฐแปฃc biรชn dแปch bแปi Bs Phแบกm Tฤng Tรนng tแปซ Sรกch โPEEL HรA CHแบคT Vร CรC THแปฆ THUแบฌT TRONG THแบจM Mแปธ DA” cแปงa tรกc giแบฃ Maria Claudia Almeida Issa vร Bhertha Tamura.
1. TรM TแบฎT
Peel da mแบทt ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng rแปng rรฃi trong thแปฑc hร nh da liแป u khรดng chแป cho mแปฅc ฤรญch thแบฉm mแปน mร cรฒn cho mแปฅc ฤรญch ฤiแปu trแป bแปnh. Kฤฉ thuแบญt peel da vรนng thรขn (peel body) dแปฑa trรชn cฦก sแป kiแบฟn thแปฉc cแปงa peel da vรนng mแบทt vร รกp dแปฅng lรชn cรกc vรนng da khรกc cแปงa cฦก thแป trong khi vแบซn tรดn trแปng nhแปฏng ฤแบทc tรญnh khรกc biแปt giแปฏa cแปงa vรนng da khรกc trรชn cฦก thแป vแปi vรนng da mแบทt.
Sแปญ dแปฅng ฤรบng hรณa chแบฅt vร kฤฉ thuแบญt lร yแบฟu tแป tiรชn quyแบฟt giรบp mang lแบกi hiแปu quแบฃ vร tรญnh an toร n trong peel da hรณa chแบฅt แป vรนng thรขn mรฌnh. ฤแป ฤแบกt ฤฦฐแปฃc kแบฟt quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt nhแบฅt, ngฦฐแปi ta thฦฐแปng chแป dรนng loแบกi peel nรดng vร peel rแบฅt nรดng lแปp sแปซng ฤแป ฤiแปu trแป แป vรนng da แป thรขn mรฌnh. Khi peel nรชn tiแบฟn hร nh peel nhiแปu liแปu trรฌnh vร peel dแบงn dแบงn theo ฤรบng chแป ฤแปnh.
Nhแปฏng nguyรชn tแบฏc nร y sแบฝ giรบp trรกnh xuแบฅt hiแปn ฤแป da kรฉo dร i, tฤng sแบฏc tแป sau viรชm, chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng vร thแบญm chรญ lร hoแบกi tแปญ da (hoแบกi tแปญ da sแบฝ ฤแป lแบกi sแบนo xแบฅu).
2. NแปI DUNG
Giแปi thiแปu
- Tรญnh chแบฅt riรชng biแปt cแปงa nhแปฏng vรนng da ngoร i da mแบทt
- Chฤm sรณc ban ฤแบงu trฦฐแปc khi peel da แป vรนng thรขn mรฌnh.
Cรกc hรณa chแบฅt peel chรญnh vร chแป ฤแปnh
- Salicylic acid
- Dung dแปch Jessner
- Resorcin
- Tretinoin
- 5-Fluorouracil
- Glycolic acid
- Trichloroacetic acid
- Thioglycolic acid
Chฤm sรณc ฤแบทt biแปt sau thแปง thuแบญt Biแบฟn chแปฉng
Kแบฟt luแบญn Ghi nhแป Tham khแบฃo
ย 3. GIแปI THIแปU
Mแบทc dรน nhu cแบงu sแปญ dแปฅng cรกc cรดng nghแป mแปi ngร y cร ng tฤng, viแปc sแปญ dแปฅng cรกc hรณa chแบฅt ฤแป peel da mแบทt vร cฦก thแป vแบซn ฤรณng mแปt vai trรฒ quan trแปng trong ngร nh da liแป u do tรญnh hiแปu quแบฃ, an toร n, tรญnh thแปฑc tiแป n vร giรก thร nh thแบฅp cแปงa phฦฐฦกng phรกp nร y. Tuy nhiรชn, hแบงu hแบฟt nhแปฏng tร i liแปu khoa hแปc chแปง yแบฟu nhแบฅn mแบกnh vร o phฦฐฦกng phรกp peel da แป vรนng da mแบทt vร peel hรณa chแบฅt ฤแปi vแปi cรกc vรนng da ngoร i da mแบทt chแป ฤฦฐแปฃc khuyแบฟn cรกo sแปญ dแปฅng trong mแปt sแป bแปnh lรญ cแปฅ thแป cลฉng nhฦฐ ฤแป hแป trแปฃ cรกc phฦฐฦกng phรกp ฤiแปu trแป khรกc.
Chฦฐฦกng nร y sแบฝ hแป thแปng nhแปฏng thรดng tin hiแปn cรณ vแป kฤฉ thuแบญt, chฤm sรณc vร hฦฐแปng dแบซn cho phฦฐฦกng phรกp peel da vรนng ngoร i mแบทt nร y.
4. Tรญnh chแบฅt riรชng biแปt cแปงa nhแปฏng vรนng da ngoร i da mแบทt
Vรนng da ngoร i mแบทt cรณ mแปt vร i ฤแบทc tรญnh cแบงn lฦฐu รฝ nhฦฐ sau.
- Diแปn tรญch bแป mแบทt da rแปng: ฤรขy lร yแบฟu tแป chรญnh ฤรณng vai trรฒ trong viแปc ngแป ฤแปc hแป thแปng do hแบฅp thแปฅ hรณa chแบฅt qua da. Do ฤรณ khuyแบฟn cรกo trฦฐแปc khi ฤiแปu trแป phแบฃi phรขn chia thร nh tแปซng mแบฃng nhแป theo ฤแป dร i, vร tรญnh an toร n cแปงa hรณa chแบฅt Mแปt vร i hรณa chแบฅt mร tรกc dแปฅng cแปงa nรณ phแปฅ thuแปc vร o thแปi gian tiแบฟp xรบc vร cแบงn phแบฃi trung hรฒa. Do ฤรณ khi peel แป vรนng da lแปn cแบงn phแบฃi chuแบฉn bแป bแป mแบทt ฤiแปu trแป ฤแป khรดng แบฃnh hฦฐแปng ฤแบฟn quรก trรฌnh trung hรฒa.
- Mแปฉc ฤแป bong da vร hรฌnh thร nh mร i nhแป: vร i ngร y sau khi peel da vรนng thรขn, chรบng ta cรณ thแป thแบฅy hiแปn tฦฐแปng bong vแบฃy แป nhiแปu mแปฉc ฤแป khรกc nhau tรนy thuแปc ฤแป sรขu cแปงa ฤiแปu trแป. Quรก trรฌnh bong vร y nร y kรฉo dร i hฦกn so vแปi peel แป da mแบทt. ฤแบทc ฤiแปm nร y ฤแบทc biแบฟt cรณ giรก trแป ฤแปi vแปi peel nรดng da vรนng thรขn khi toร n bแป thฦฐแปฃng bแป ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป.
- Thแปi gian hแปi phแปฅc: thแปi gian hแปi phแปฅc dร i hฦกn khi peel trรชn da vรนng thรขn do cรกc ฤแบทc ฤiแปm sau:
- Sแป lฦฐแปฃng ฤฦกn vแป nang lรดng tuyแบฟn bรฃ: quรก trรฌnh lร nh vแบฟt thฦฐฦกng sau peel hรณa chแบฅt diแป n ra thรดng qua sแปฑ tฤng sinh thฦฐแปฃng bแป lรขn cแบญn vร sแปฑ di cฦฐ cแปงa cรกc tแบฟ bร o gแปc hiแปn diแปn trong cรกc ฤฦกn vแป nang lรดng tuyแบฟn bรฃ. Vรฌ vรนng da ngoร i mแบทt cรณ รญt cรกc thร nh phแบงn phแปฅ (bao gแปm ฤฦกn vแป nang lรดng tuyแบฟn bรฃ) hฦกn so vแปi da mแบทt (รญt hฦกn thแบญm chรญ ฤแบฟn 30 lแบงn แป vรนng cแป, vร 40 lแบงn แป mแบทt lฦฐng bร n tay vร cรกnh tay), do ฤรณ cแบงn phแบฃi lฦฐu รฝ ฤแบฟn ฤแป sรขu cแปงa peel ฤแป trรกnh hoแบกi tแปญ sรขu vร o da (Kede 2009).
- ฤแป dร y lแปp thฦฐแปฃng bรฌ: da cร ng mแปng, thรฌ hรณa chแบฅt peel thแบฅm vร o cร ng ฤแปu nร y ฤแบทc biแปt ฤรบng vแปi ฤแปi tฦฐแปฃng bแปnh nhรขn lร ngฦฐแปi lแปn tuแปi vรฌ da sแบฝ mแปng dแบงn theo ฤแป tuแปi. Cแบงn phแบฃi lฦฐu รฝ lร luรดn chแปn ฤรบng loแบกi hรณa chแบฅt peel ฤแป sแปญ dแปฅng.
- Cung cแบฅp mรกu: lฦฐแปฃng mรกu cung cแบฅp giแบฃm nhฦฐ แป vรนng chi dฦฐแปi sแบฝ dแป ฤฦฐa ฤแบฟn biแบฟn chแปฉng chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng. Khi ฤiแปu trแป แป nhแปฏng vรนng nร y nรชn chแป ฤแปnh peel nรดng hoแบทc peel rแบฅt nรดng ฤแป giแบฃm tแปi ฤa khแบฃ nฤng xแบฃy ra biแบฟn chแปฉng.
Lแปฑa chแปn ฤรบng loแบกi hรณa chแบฅt peel vร รกp dแปฅng ฤรบng kฤฉ thuแบญt lร cรกc yแบฟu tแป quyแบฟt ฤแปnh ฤแบฟn sแปฑ an toร n vร hiแปu quแบฃ khi peel da แป cรกc vรนng khรกc cแปงa cฦก thแป. ฤแป thu ฤฦฐแปฃc hiแปu quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt nhแบฅt ฤแปi vแปi nhแปฏng vรนng da ngoร i mแบทt, thรฌ peel rแบฅt nรดng แป lแปp sแปซng thฦฐแปฃng bแป vร peel nรดng แป lแปp thฦฐแปฃng bรฌ lร nhแปฏng lแปฑa chแปn phรน hแปฃp nhแบฅt. Peel body nรชn thแปฑc hiแปn theo nhiแปu liแปu trรฌnh vร tiแบฟn hร nh dแบงn dแบงn theo ฤรบng chแป ฤแปnh (Landau 2008).
Nhแปฏng nguyรชn tแบฏc nร y sแบฝ giรบp trรกnh xuแบฅt hiแปn ฤแป da kรฉo dร i, tฤng sแบฏc tแป sau viรชm, chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng vร thแบญm chรญ lร hoแบกi tแปญ da (hoแบกi tแปญ da sแบฝ ฤแป lแบกi sแบนo xแบฅu).
5. Chฤm sรณc ban ฤแบงu trฦฐแปc khi peel da แป vรนng thรขn mรฌnh
Nhแปฏng bแปnh nhรขn cรณ tiแปn sแปญ bแปnh khรดng tแปt, ฤแบทc biแปt liรชn quan ฤแบฟn cรกc phแบฃn แปฉng khรดng mong muแปn trong nhแปฏng lแบงn ฤiแปu trแป trฦฐแปc nhฦฐ dแป แปฉng, sแบนo lแปi, bแปnh da mแบกn tรญnh (viรชm da dแบงu vร viรชm da cฦก ฤแปa), sแปญ dแปฅng thuแปc uแปng nhฦฐ isotretinoin thรฌ cแบงn phแบฃi ฤฦฐแปฃc chรบ รฝ. Ngoร i ra cลฉng cแบงn phแบฃi hแบฟt sแปฉc cแบฉn thแบญn vแปi nhแปฏng bแปnh nhรขn cรณ tiแปn sแปญ tฤng sแบฏc tแป sau viรชm, ฤแบทc biแปt lร nhแปฏng ngฦฐแปi cรณ phรขn loแบกi da Fitzpatrick tแปซ IV, V, VI.
Thแปง thuแบญt nร y cรณ chแปng chแป ฤแปnh tฦฐฦกng ฤแปi แป nhแปฏng ngฦฐแปi cรณ ฤiแปu trแป liแปu phรกp phรณng xแบก trรชn vรนng da cแปงa cฦก thแป, do khแบฃ nฤng cรกc cแบฅu trรบc phแปฅ cแปงa da ฤรฃ bแป phรก hแปงy dแบซn tแปi lร m ฤรฌnh trแป quรก trรฌnh tรกi tแบกo thฦฐแปฃng bรฌ. Trong nhแปฏng trฦฐแปng hแปฃp nร y, cแบงn phแบฃi kiแปm tra sแปฑ tแปn tแบกi cแปงa nhแปฏng sแปฃi lรดng mแบฃnh ฤแป ฤแบฃm bแบฃo cรกc thร nh phแบงn phแปฅ cแปงa da vแบซn toร n vแบนn. Nแบฟu tiแบฟn hร nh peel แป bแปnh nhรขn cรณ dรนng isotretinoin trong vรฒng 6 thรกng trแป lแบกi, thรฌ thแปi gian lร nh vแบฟt thฦฐฦกng sแบฝ dร i hฦกn vร cรณ thแป ฤแป lแบกi sแบนo.
Nรชn trรกnh tiแบฟp xรบc nhiแปu vแปi รกnh sรกng mแบทt trแปi trong nhแปฏng ngร y sau khi lร m thแปง thuแบญt ฤแป hแบกn chแบฟ nguy cฦก kรญch hoแบกt cรกc tแบฟ bร o melanocyte, trรกnh tรฌnh trแบกng tฤng sแบฏc tแป sau viรชm.
Chuแบฉn bแป da trฦฐแปc thแปง thuแบญt khรดng thแปฑc sแปฑ cแบงn thiแบฟt trong cรกc peel rแบฅt nรดng, nhฦฐng cรณ thแป thแปฑc hiแปn vแปi mแปฅc ฤรญch ngฤn ngแปซa rแปi loแบกn sแบฏc tแป. Viแปc chuแบฉn bแป da nรชn bแบฏt ฤแบงu trฦฐแปc khi lร m thแปง thuแบญt รญt nhแบฅt 14 ngร y. Nรชn sแปญ dแปฅng cรกc chแบฅt khแปญ sแบฏc tแป nhฦฐ hy- droquinone vร kojic acid phแปi hแปฃp vแปi retinoids hoแบทc alpha hydroxyl Nhแปฏng chแบฅt nร y sแบฝ giรบp lร m vแบฟt thฦฐฦกng nhanh lร nh, hแบกn chแบฟ tฤng sแบฏc tแป, ฤแบทc biแปt lร nhแปฏng ngฦฐแปi cรณ phรขn loแบกi da theo Fitzpatrick IV, V, vร VI. Nhแปฏng loแบกi thuแปc kแป trรชn nรชn ngฦฐng tแปซ 3-5 ngร y trฦฐแปc thแปง thuแบญt ฤแป hแบกn chแบฟ แบฃnh hฦฐแปng ฤแบฟn chแบฅt peel trรกnh hรณa chแบฅt peel xรขm nhแบญp xรขu hฦกn ngoร i sแปฑ mong ฤแปฃi vร o da.
ฤแป ฤiแปu trแป nhแปฏng tแปn thฦฐฦกng thฦฐแปฃng bรฌ cรณ mแปฉc ฤแป dร y sแปซng cao hฦกn nhฦฐ dร y sแปซng tuyแบฟn bรฃ hoแบทc dร y sแปซng รกnh sรกng, nรชn sแปญ dแปฅng ฤแปt ฤiแปn vร รกp lแบกnh nitrogen lแปng nhฦฐ lร nhแปฏng ฤiแปu trแป hแป trแปฃ trฦฐแปc thแปง thuแบญt ฤแป mang lแบกi kแบฟt qua lรขm sร ng tแป hฦกn.
Cuแปi cรนng lร khรดng nรชn cแบกo lรดng แป nhแปฏng vรนng da ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป รญt nhแบฅt 5 ngร y sau thแปง thuแบญt ฤแป trรกnh gรขy tแปn thฦฐฦกng thฦฐแปฃng bรฌ, viรชm da tiแบฟp xรบc dแป แปฉng hoแบทc viรชm da kรญch แปฉng nguyรชn phรกt. Nhแปฏng vแบฅn ฤแป nร y sแบฝ ฤฦฐa ฤแบฟn mแบฅt sแปฑ toร n vแบนn cแปงa
Tแบกi thแปi ฤiแปm tiแบฟn hร nh thแปง thuแบญt: ฤiแปu quan trแปng cแบงn lฦฐu รฝ lร lแปฑa chแปn ฤรบng loแบกi chแบฅt rแปญa mแบทt: lotion rแปญa mแบทt nhแบน, alcohol-ether hoแบทc ace- tone tinh khiแบฟt. Sแปฑ lแปฑa chแปn nร y quแบฟt ฤแปnh ฤแบฟn khแบฃ nฤng xรขm nhแบญp nhiแปu hฦกn hay รญt hฦกn cแปงa hรณa chแบฅt peel, ฤแบทc biแปt ฤแปi vแปi nhแปฏng chแบฅt cรณ khแบฃ nฤng thแบฅm vร o thฦฐแปฃng bรฌ cao hฦกn nhฦฐ
6. CรC HรA CHแบคT PEEL CHรNH Vร CHแป ฤแปNH
6.1. Salicylic acid
Salicylic acid lร mแปt loแบกi beta hydroxy acid ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng แป nแปng ฤแป 20% vร 30% trong dung mรดi ethanol nhฦฐ lร mแปt hรณa chแบฅt peel nรดng. Acid nร y cรณ tรกc dแปฅng tiรชu cรฒi mแปฅn, li sแปซng, vร khรกng viรชm vร ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng trong ฤiแปu trแป mแปฅn trแปฉng cรก, dร y sแปซng nang lรดng, vร tฤng sแบฏc tแป sau viรชm. Ngoร i ra hiแปu quแบฃ ฤiแปu trแป cแปงa nรณ cรฒn ฤฦฐแปฃc thแบฅy trong ฤiแปu trแป lรฃo hรณa da รกnh sรกng nhแบน, cแบฅu trรบc da khรดng ฤแปu, vร nhแปฏng nแบฟp nhฤn nhแป (Peterson vร Goldman 2011). Phรกc ฤแป ฤiแปu trแป cรณ thแป tแปซ ba ฤแบฟn sรกu liแปu trรฌnh vแปi khoแบฃng cรกch thแปi gian tแปซ 15-30 ngร y tรนy thuแปc vร o chแป ฤแปnh lรขm sร ng vร mแปฉc ฤแป tแปn thฦฐฦกng. Thฦฐแปng thรฌ sau khi bรดi sal- icylic acid 1-3 phรบt sแบฝ xuแบฅt hiแปn lแปp tinh thแป trแบฏng, ฤรขy lร dแบฅu hiแปu ฤแป ฤรกnh giรก sแปฑ ฤแปng nhแบฅt khi bรดi (hรฌnh 1a, b).
Sau ฤรณ bแปnh nhรขn sแบฝ cรณ cแบฃm giรกc bแปng rรกt trong vร i phรบt vร thแบฅy tรช nhแบน แป vรนng ฤiแปu trแป. Cรณ thแป thแบฅy cรกc ฤiแปm frosting (level 1) แป nhแปฏng sang thฦฐฦกng mแปฅn viรชm. Acid nร y khรดng cแบงn phแบฃi tiแบฟn hร nh trung hรฒa. Lแปp kแบฟt tแปงa trแบฏng quรก mแปฉc ฤฦฐแปฃc loแบกi bแป sau 5-10 phรบt vแปi nฦฐแปc vร lotion rแปญa mแบทt. Trong 3-5 ngร y sau ฤรณ cรณ thแป xuแบฅt hiแปn vแบฃy trแบฏng rแบฅt mแปng.
Cรกc triแปu chแปฉng ngแป ฤแปc salicyl- ic mแบทc dรน hiแบฟm cรณ nhฦฐng cรณ thแป xแบฃy ra tแปซ nhแบน (thแป nhanh, รน tai, khรดng nghe ฤฦฐแปฃc, chรณng mแบทt, buแปn nรดn, nรดn vร ฤau bแปฅng) cho ฤแบฟn nแบทng (nhแปฏng thay ฤแปi แป hแป thแบงn kinh trung ฦฐฦกng nhฦฐ trong ngแป ฤแปc rฦฐแปฃu). Do ฤรณ, chแป nรชn dรนng salicylic trรชn mแปt vรนng bแป mแบทt nhแป nhฦฐ cแป vร vรนng trฦฐแปc xฦฐฦกng แปฉc (Brubacher vร Hoffmann 1996). Gแบงm ฤรขy cรณ xuแบฅt hiแปn mแปt cรดng thแปฉc mแปi chแปฉa salicylic acid 30% trong dung mรดi polyethylene glycol (PEG), dung dแปch nร y ฤรฃ ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng vร mang lแบกi hiแปu quแบฃ lรขm sร ng tแปt แป nhแปฏng tรฌnh nguyแปn viรชn cรณ tรฌnh trแบกng da bแป giร hรณa, kแบฟt quแบฃ cho thแบฅy cรณ sแปฑ cแบฃi thiแปn cแบฅu trรบc da, lร m biแบฟn mแบฅt nhรขn mแปฅn vร mแปฅn viรชm แป nhแปฏng bแปnh nhรขn cรณ mแปฅn trแปฉng cรก. Nhแป ฤแบทc tรญnh รญt bay hฦกi, PEG cรณ รกi lแปฑc cao hฦกn vแปi salicylic acid vร do ฤรณ chแป nhแบฃ salicylic acid ra theo lฦฐแปฃng nhแป แป lแปp bแป mแบทt cแปงa thฦฐแปฃng bรฌ. รi lแปฑc cao nร y giรบp acid รญt bแป hแบฅp thu hฦกn vร do ฤรณ รญt gรขy ngแป ฤแปc hแป thแปng cลฉng nhฦฐ giแบฃm cแบฃm giรกc bแปng rรกt khi bรดi (Dainichi 2008). Mแบทt khรกc, cรดng thแปฉc salicylic acid trong dung mรดi phenol cรณ tรญnh ฦฐa lipid cao hฦกn nรชn cรณ รกi lแปฑc cao vแปi cรกc ฤฦกn vแป nang lรดng tuyแบฟn bรฃ hฦกn nรชn sแบฝ lร m khรด da tแปt hฦกn cho nhแปฏng bแปnh nhรขn bแป mแปฅn trแปฉng cรก trรชn vรนng thรขn (Peterson vร Goldman 2011).
6.2. Dung dแปch Jessner
Dung dแปch Jessner chแปฉa 14% salicylic acid, 14% lactic acid, vร 14% resorcin trong ethanol. Dung dแปch cรณ hoแบกt tรญnh li sแปซng, khรกng viรชm, vร lร m sรกng da. Tรนy thuแปc vร o sแป lแปp dung dแปch ฤฦฐแปฃc bรดi lรชn bแปnh mแบทt vร thแป tรญch ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng, peel da bแบฑng dung dแปch Jessner cรณ thแป ฤฦฐแปฃc phรขn loแบกi tแปซ peel rแบฅt nรดng ฤแบฟn peel trung bรฌnh. Khแบฃ nฤng thแบฅm vร o da cแปงa dung dแปch ฤฦฐแปฃc quyแบฟt ฤแปnh mแปt phแบงn nhแป hoแบกt tรญnh li thฦฐแปฃng bรฌ cแปงa lactic acid (mแบทc dรน แป nแปng ฤแป thแบฅp) vร phแปฅ thuแปc vร o nแปng ฤแป pH cแปงa dung dแปch.
Dung dแปch nร y ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng ฤแป ฤiแปu trแป hแป trแปฃ ฤแปi vแปi tรฌnh trแบกng mแปฅn trแปฉng cรก viรชm แป vรนng tฤng sแบฏc tแป trรชn thรขn (trฦฐแปc vร sau), ฤแบทc biแปt แป ngฦฐแปi cรณ phรขn loแบกi da tแปi mร u. Trong nhแปฏng trฦฐแปng hแปฃp nร y, thฦฐแปng nรชn sแปญ dแปฅng gแบกc ฤแป bรดi vร tแบกo mแปt รกp lแปฑc lรชn da ฤแบทc biแปt lร vรนng da cรณ lแปp sแปซng dร y vร cรณ nhiแปu cแบฅu trรบc tuyแบฟn bรฃ nhแปn. Peel dung dแปch Jessner cรฒn ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh ฤแป ฤiแปu trแป trแบป hรณa da vรนng cแป, nhฦฐng vแปi sแป lแปp bรดi รญt hฦกn (Peterson vร Goldman 2011; Brody 1997; hรฌnh 2a- c).
(a) trฦฐแปc khi lร m thแปง thuแบญt, (b) sau liแปu trรฌnh ฤแบงu tiรชn (ngร y thแปฉ 14), vร (c) sau 2 liแปu trรฌnh (ngร y thแปฉ 400.
Peel dung dแปch Jessner แป bแปnh nhรขn thฦฐแปng ฤฦฐแปฃc dung nแบกp tแปt, chแป gรขy cแบฃm giรกc chรขm chรญnh nhแบน ฤแบฟn vแปซa vร kรฉo dร i trong khoแบฃng tแปซ 3 dแบฟn 10 phรบt. Sau khi bรดi sแบฝ xuแบฅt hiแปn mแปt lแปp trแบฏng nhแบน trรชn da do sแปฑ kแบฟt tแปงa cแปงa salicylic acid, sau ฤรณ da sแบฝ trแป nรชn ฤแป vแปi nhiแปu mแปฉc ฤแป khรกc nhau vร xuแบฅt hiแปn vรนng frosting nhแบน (level 0-1). Khuyแบฟn cรกo nรชn ฤแปฃi 3-4 phรบt rแปi mแปi bรดi lแปp dung dแปch mแปi ฤแป cรณ thแป ฤรกnh giรก ฤฦฐแปฃc mแปฉc ฤแป peel ฤรฃ ฤฦฐแปฃc tiแบฟn hร nh. Phฦฐฦกng phรกp peel nร y khรดng cแบงn phแบฃi trung hรฒa acid. Salicylic acid lแบฏng ฤแปng cรณ thแป rแปญa bแบฑng nฦฐแปc hoแบทc lotion rแปญa mแบทt. Sau ฤรณ xuแบฅt hiแปn sแปฑ bong trรณc cรกc mแบฃng trแบฏng ฤแบฟn nรขu tแปซ 3-5 ngร y. Nรชn sแปญ dแปฅng dung dแปch Jess- ner tแปซ 3 ฤแบฟn 6 liแปu trรฌnh, vแปi khoแบฃng cรกch thแปi gian giแปฏa cรกc liแปu trรฌnh lร 2 tuแบงn hoแบทc 1 thรกng.
Peel Jessner ฤฦฐแปฃc ฤรกnh giรก lร rแบฅt an toร n: phแบฃn แปฉng dแป แปฉng (ฤฦฐแปฃc quyแบฟt ฤแปnh bแปi mแปฉc ฤแป nhแบกy cแบฃm vแปi thร nh phแบงn resorcin) cรณ tแป lแป thแบฅp vร รญt gรขy ngแป ฤแปc do nแปng ฤแป thแบฅp cแปงa resorcin vร salicylic acid trong cรดng thแปฉc. ฤแป tฤng thรชm tรญnh an toร n, nรชn tiแบฟn hร nh peel luรขn phiรชn giแปฏa cรกc vรนng ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป vร giแปฏa cรกc thแปง thuแบญt. Cรกch nร y cลฉng cรณ thแป รกp dแปฅng cho tแบฅt cแบฃ cรกc loแบกi peel mร hรณa chแบฅt peel cรณ thแป hแบฅp thu vร o hแป thแปng mแบกch mรกu (bแบฃng 1).
6.3. Resorcin
Resorcin lร mแปt chแบฅt an mรฒn thuแปc nhรณm phenol, tan cแบฃ trong nฦฐแปc vร alcohol, ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng trong dung dแปch tแบฉy rแปญa hoแบทc hแป dรกn แป nแปng ฤแป tแปซ 10% ฤแบฟn 50%. Trong peel nรดng body ฤแบทc biแปt lร peel trแป mแปฅn แป vรนng lฦฐng trฦฐแปc vร sau, thรฌ sแปญ dแปฅng resorcin แป nแปng ฤแป thแบฅp hฦกn tแปซ 20% ฤแบฟn 30% sแบฝ hแปฃp lรญ hฦกn. Nรณ cรณ thแป sแปญ dแปฅng phแปi hแปฃp vแปi sulfur, cแบฃ 2 chแบฅt ฤแปu แป nแปng ฤแป 24% trong dung dแปch nฦฐแปc cแบฅt (Kede 2009). Peel loแบกi nร y cลฉng ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh ฤiแปu trแป rแปi loแบกn sแบฏc tแป, nแบฟp nhฤn nhแป, vร tฤng sแบฏc tแป sau viรชm. Cรขn nhแบฏc viแปc bรดi thแปญ trฦฐแปc khi peel vรฌ nรณ cรณ thแป gรขy viรชm da tiแบฟp xรบc (Kede 2009). ฤแปi vแปi peel resorcin แป nแปng ฤแป cao hฦกn vร trรชn vรนng cรณ diแปn tรญch lแปn cแบงn phแบฃi chฤm sรณc ฤแบทc biแปt.
Bแบฃng 1: ฤiแปu trแป luรขn phiรชn trong peel body
ฤiแปu trแป luรขn phiรชn- peel body | |||
Khoแบฃng thแปi gian | Vรนng ฤiแปu trแป | Loแบกi peel | Khoแบฃng thแปi gian/ sแป liแปu trรฌnh |
Tuแบงn ฤแบงu | Ngแปฑc vร cแป | Dung dแปch Jessner, glycolic acid | Hร ng thรกng hoแบทc mแปi 2 thรกng/ 3-6 |
Tuแบงn thแปฉ 2 | Vรนng lฦฐng bร n tay vร cแบณng tay | TCA, dung dแปch Jessner | |
Tuแบงn thแปฉ 3 | Vai vร cรกnh tay | Salicylic acid | |
Tuแบงn thแปฉ 4 | ฤรนi vร cแบณng chรขn | Thioglycolic acid |
6.4. Tretinoin
Tretinoin cรฒn ฤฦฐแปฃc gแปi lร reti- noic acid lร mแปt loแบกi thuแปc thuแปc nhรณm retinoids ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng ฤแป peel nรดng bแป mแบทt. Cรดng thแปฉc peel nร y ฤฦฐแปฃc pha chแบฟ trong mแปt dung dแปch mร u vร ng cรณ tรชn lร propylene glycol; acid ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng แป nแปng ฤแป tแปซ 5% ฤแบฟn 12%. ฤแป tฤng hiแปu quแบฃ thแบฉm mแปน cรณ thแป thรชm thuแปc nhuแปm vร o trong cรดng thแปฉc. Loแบกi peel nร y ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng rแปng rรฃi trong thแบฉm mแปน da nhแป cรณ nhiแปu tรกc dแปฅng phแปi hแปฃp nhฦฐ: khแบฃ nฤng lร m mแปng vร sฤn chแบฏc lแปp sแปซng thฦฐแปฃng bรฌ, khรดi phแปฅc nhแปฏng tแบฟ bร o khรดng ฤiแปn hรฌnh cแปงa thฦฐแปฃng bรฌ, kรญch thรญch tรขn sinh collagen แป lแปp bรฌ, tฤng lแบฏng ฤแปng glycosaminoglycan, kรญch thรญch tรกi tแป chแปฉc cรกc sแปฃi collagen ฤรฃ bแป tแปn thฦฐฦกng do tiแบฟp xรบc vแปi รกnh sรกng mแบทt trแปi, vร loแบกi bแป vร phรขn tรกn nhแปฏng tรบi chแปฉa melanin trong cรกc tแบฟ bร o sแปซng (keratinocyte) (Kede 2009). Tretinoin ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng chแปง yแบฟu ฤแป ฤiแปu trแป lรฃo hรณa da vร nhแปฏng thay ฤแปi da do รกnh sรกng mแบทt trแปi (vรญ dแปฅ: ฤแปm da Civatte) (Landau 2008), trong ฤiแปu trแป cรกc tรฌnh trแบกng nhฦฐ viรชm nang lรดng sau cแบกo rรขu, mแปฅn, vแบฟt cรดn trรนng cแบฏn, vร nรกm mรก khรดng แป vรนng mแบทt, vร tแปn thฦฐฦกng do chแบฅn thฦฐฦกng ฤแบทc biแปt lร แป vรนng thรขn vร chi. Trong ฤiแปu trแป mแปฅn, cรณ thแป phแปi hแปฃp thรชm vแปi viแปc sแปญ dแปฅng loแบกi retinoin dรนng แป nhร ฤแป lร m tฤng viแปc loแบกi bแป mแปฅn cลฉng nhฦฐ ngฤn hรฌnh thร nh dร y sแปซng nang lรดng.
Peel retinoin thฦฐแปng ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng sau thแปง thuแบญt vi mร i da (micro- dermabrasion) vแปi tinh thแป aluminum oxide (trong thแปง thuแบญt nร y lแปp thฦฐแปฃng bแป ฤฦฐแปฃc loแบกi bแป theo cฦก chแบฟ vแบญt lรฝ). Phฦฐฦกng phรกp phแปi hแปฃp nร y lร m tฤng hiแปu quแบฃ ฤiแปu trแป do tฤng khแบฃ nฤng thแบฅm vร o sรขu hฦกn cแปงa acid (Hexsel 2005). Chแป ฤแปnh ฤiแปu trแป vแปi peel nร y cรณ thแป ฤฦฐแปฃc mแป rแปng ฤแป ฤiแปu trแป nhแปฏng vแบฟt rแบกn da cลฉ (cรณ mร u trแบฏng ngแปc trai) cลฉng nhฦฐ nhแปฏng vแบฟt rแบกn mแปi (cรณ mร u hแปng). Vแปi chแป ฤแปnh nร y thรฌ nแปng ฤแป retinoic acid nรชn dรนng lร 10% bรดi vร giแปฏ trong khoแบฃng thแปi gian tแปซ 4-6 h, sau ฤรณ rแปญa vแปi nฦฐแปc (Kede 2009). Peel nร y ฤฦฐแปฃc khuyแบฟn khรญch sแปญ dแปฅng sau nhแปฏng thแปง thuแบญt nhฦฐ ฤรดng ฤiแปn hoแบทc cryotherapy (รกp lแบกnh bแบฑng nitro- gen lแปng) trong ฤiแปu trแป cรกc bแปnh tฤng sinh thฦฐแปฃng bรฌ nhฦฐ dร y sแปซng tuyแบฟn bรฃ, dร y sแปซng รกnh sรกng, mแปฅn thแปt, tฤng sแบฃn tuyแบฟn bรฃ, vร bแปnh sแบฉn ฤen (papulosis nigricans). Cรกc nghiรชn cแปฉu cho thแบฅy rแบฑng sแปฑ phแปi hแปฃp nร y giรบp vแบฟt thฦฐฦกng nhanh lร nh hฦกn (Hung 1989), lร m ฤแปng nhแบฅt hรณa tone mร u cแปงa da vร cแบฃi thiแปn chแบฅt lฦฐแปฃng cแปงa da sau ฤรณ.
Peel tretinoin thฦฐแปng khรดng ฤau vร dแป thแปฑc hiแปn. Acid ฤฦฐแปฃc bรดi bแบฑng tay ฤeo gang. Thแปi gian trung bรฌnh lร khoแบฃng 3-4 ngร y da sแบฝ bong vแบฃy khรด vร tรนy thuแปc vร o nแปng ฤแป vร thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi acid. Khoแบฃng cรกch giแปฏa cรกc liแปu trรฌnh cรณ thแป lร mแปi hai tuแบงn hoแบทc mแปi thรกng. ฤรขy lร thแปง thuแบญt hoร n toร n khรดng ฤau vรฌ tretinoin khรดng cรณ pH acid ฤแปง ฤแป gรขy ฤรดng vรณn protein แป da. Vรฌ retinoic acid nhแบกy cแบฃm รกnh sรกng do ฤรณ nรชn bรดi vร o buแปi chiแปu tแปi trong ngร y vร giแปฏ acid trรชn mแบทt trong รญt nhแบฅt 4-6 tiแบฟng (Landau 2008).
ฤแป ฤแบกt kแบฟt quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt nhแบฅt, cรณ thแป tฤng dแบงn thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi acid trong mแปi liแปu trรฌnh tแปซ 4-12h (tแปi ฤa). Khรดng khuyแบฟn cรกo sแปญ dแปฅng loแบกi peel nร y แป phแปฅ nแปฏ ฤang cรณ thai vร ฤang trong thแปi gian cho con bรบ (hรฌnh 3a-c).
6.5. Fluorouracil
5 fluorouracil (5-FU) lแบง mแปt base pyrimidine ฤฦฐแปฃc florite hรณa thuแปc nhรณm khรกng chuyแปn hรณa hoแบกt ฤแปng nhฦฐ mแปt chแบฅt แปn ฤแปnh tแบฟ bร o trong ฤiแปu trแป nhแปฏng bแปnh ung thฦฐ vร tiแปn ung thฦฐ da.
Phฦฐฦกng phรกp peel vแปi chแบฅt nร y cรฒn ฤฦฐแปฃc gแปi lร fluorouracil-pulsed peel vร lร sแปฑ phแปi hแปฃp cแปงa 2 loแบกi chแบฅt peel khรกc nhau, thฦฐแปng lร phแปi hแปฃp thรชm vแปi dung dแปch Jessner hoแบทc gly- colic acid. Bฦฐแปc ฤแบงu tiรชn lร bแบฏt ฤแบงu peel vแปi dung dแปch Jessner hoแบทc gly- colic acid 70% แป dแบกng gel lแปng. Nแบฟu bแบฏt ฤแบงu vแปi dung dแปch Jesner thรฌ nรชn bรดi mแปt hoแบทc hai lแปp ฤแบฟn khi ฤแบกt ฤฦฐแปฃc ฤแป da bฦฐแปc ฤแบงu (level 0) hoแบทc cรณ sแปฑ kแป tแปงa cแปงa salicylic, sau ฤรณ khรดng cแบงn phแบฃi trung hรฒa. Nแบฟu lร sแปญ dแปฅng glycolic acid thรฌ phแบฃi trung hรฒa vแปi nฦฐแปc hoแบทc sodium bicarbonate. Bฦฐแปc tiแบฟp theo bรดi dung dแปch 5-FU 5% trong propyl- ene glycol hoแบทc dแบกng kem lรชn bแป mแบทt da (khรดng quรก 500 cm2, khoแบฃng 23 x 23 cm) vร lฦฐu lแบกi trรชn da tแปซ 6-12h.
Thแปง thuแบญt nร y ฤฦฐแปฃc thแปฑc hiแปn hร ng tuแบงn hoแบทc mแปi 2 tuแบงn, vแปi tแปng 8 liแปu trรฌnh nแบฟu ฤiแปu trแป dร y sแปซng รกnh sรกng ฤa ฤiแปm. Trong mแปt nghiรชn cแปฉu ฤฦฐแปฃc thแปฑc hiแปn bแปi Katz (1995), phแปi hแปฃp 5-fluorouracil vแปi peel dung dแปch Jessner giรบp lร m giแบฃm 86% tแปn thฦฐฦกng ฤฦฐแปฃc nghiรชn cแปฉu; trong mแปt nghiรชn cแปฉu khรกc , Marrero (1998) ฤรฃ thu ฤฦฐแปฃc kแบฟt quแบฃ tแปt nhแบฅt lร giแบฃm ฤฦฐแปฃc 92% tแปn thฦฐฦกng khi phแปi hแปฃp vแปi gly- colic acid 70%.
6.6. Glycolic acid
Glycolic acid (GA) cรณ nguแปn gแปc tแปฑ nhiรชn trong mรญa, ฤฦฐแปฃc chiแบฟt xuแบฅt trong phรฒng nghiรชn cแปฉu ฤแป sแปญ dแปฅng nhฦฐ lร hรณa chแบฅt peel. ฤรขy lร loแบกi acid cรณ kรญch thฦฐแปc phรขn tแปญ nhแป nhแบฅt trong cรกc acid thuแปc nhรณm alpha hydroxy acid. Do ฤรณ, so vแปi nhแปฏng loแบกi acid cรนng nhรณm khรกc, glycolic acid cรณ khแบฃ nฤng xรขm nhแบญp vร o da dแป dร ng hฦกn. GA cรณ thแป ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng ฤแป peel nรดng hoแบทc peel rแบฅt nรดng tรนy thuแปc vร o nแปng ฤแป ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng, ฤแป pH cแปงa cรดng thแปฉc vร thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi bแป mแบทt da (Clark vร Scerri 2008; Fischer 2010). แป nแปng ฤแป 70%, pH thแบฅp hฦกn 1.0 GA cรณ thแป cรณ hoแบกt tรญnh peel trung bรฌnh tรนy thuแปc vร o thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi bแป mแบทt da. Nแปng ฤแป GA cร ng cao, pH cร ng thแบฅp, vร thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi da cร ng lรขu thรฌ peel sแบฝ cร ng sรขu. ฤแปu nร y cรณ ฤฦฐแปฃc do ฤแบทc tรญnh sinh khแบฃ dแปฅng cao hฦกn cแปงa hรณa chแบฅt trong nhแปฏng ฤiแปu kiแปn trรชn (Kede 2009).
Peel nร y ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh nhฦฐ lร ฤiแปu trแป hแป trแปฃ ฤแปi vแปi tรฌnh trแบกng lรฃo hรณa รกnh sรกng แป vรนng ngoร i mแบทt, mแปฅn viรชm, sแบนo mแปฅn teo, vร trong nhแปฏng rแปi loแบกn sแบฏc tแป nhฦฐ melasma vร tฤng sแบฏc tแป sau viรชm (Clark vร Scerri 2008; Take- naka 2012; Callender 2011). Ngoร i ra cลฉng cรณ thแป ฤแบกt ฤฦฐแปฃc kแบฟt quแบฃ lรขm sร ng tแปt khi ฤiแปu trแป viรชm nang lรดng vร viรชm giแบฃ nang lรดng แป vรนng bแบนn vร mรดng. Tรกc dแปฅng cแปงa GA cรณ ฤฦฐแปฃc lร do nรณ cรณ hoแบกt tรญnh lร m sฤn chแบฏc lแปp sแปซng, lร m dร y thฦฐแปฃng bรฌ, vร tฤng lแบฏng ฤแปng collagen vร mucin แป lแปp bรฌ.
GA ฤฦฐแปฃc bรกn trรชn thแป trฦฐแปng แป dแบกng acid tแปฑ do, trung hรฒa mแปt phแบงn. Cรกc sแบฃn phแบฉm cแปงa cรกc cรดng ty khรกc nhau sแบฝ cรณ pH khรกc nhau trong khoแบฃng tแปซ 1.0 ฤแบฟn 3.0. Mแปt vร i cรดng thแปฉc cรณ ฤแป pH thแบฅp hฦกn trong khoแบฃng 0.6. ฤแป pH cร ng thแบฅp thรฌ lฦฐแปฃng acid tแปฑ do cร ng nhiแปu, cho phรฉp acid xรขm nhแบญp vร o da cร ng sรขu vร quรก trรฌnh hรฌnh thร nh frosting (lแปp phแปง trแบฏng nhฦฐ tuyแบฟt) cร ng nhanh vร rแปng. Lแปp frosting nร y cho thแบฅy ฤฦฐแปฃc vรนng da cรณ sแปฑ li giแบฃi cรกc tแบฟ bร o thฦฐแปฃng bรฌ, cรณ mร u sแบฏc tแปซ trแบฏng cho ฤแบฟn trแบฏng xรกm tรนy thuแปc vร o khแบฃ nฤng xรขm nhแบญp vร o da cแปงa GA (Clark vร Scerri 2008). แป vรนng da cรณ lแปp sแปซng dร y, cรณ thแป lแปฑa chแปn cรดng thแปฉc cรณ ฤแป pH thแบฅp hฦกn (0.6-1.0) ฤแป lร m tฤng khแบฃ nฤng xรขm nhแบญp cแปงa acid mร khรดng แบฃnh hฦฐแปng ฤแบฟn tรญnh an toร n cแปงa thแปง thuแบญt. Tแบฅt cแบฃ cรกc loแบกi peel vแปi alpha hydroxyl acid ฤรฒi hแปi phแบฃi trung hรฒa khi ฤรฃ ฤแบกt ฤฦฐแปฃc ฤแป sรขu mong muแปn. Cรณ thแป trung hรฒa bแบฑng cรกch sแปญ dแปฅng cรกc dung dแปch kiแปm hoแบทc nฦฐแปc. Nรชn sแปญ dแปฅng dung dแปch sodium bicarbonate 10% แป dแบกng gel lแปng ฤแป trung hรฒa vรฌ vแปi ฤแบทc tรญnh cแปงa mแปt dung dแปch kiแปm nรณ sแบฝ gรขy sแปงi bแปt tแบกi vแป trรญ ฤฦฐแปฃc trung hรฒa khi tiแบฟp xรบc vแปi pH acid cแปงa dung dแปch peel, ฤแปu nร y giรบp kiแปm soรกt peel tแปt hฦกn ฤแป ฤแบกt ฤฦฐแปฃc ฤแป sรขu nhฦฐ chรบng ta mong muแปn.
Nแบฟu peel sau khi lร m sแบกch da hoร n toร n thรฌ nรชn bรดi mแปt lแปp mแปng GA. Sau ฤรณ nรชn trung hรฒa ngay vแปi sodium bicarbonate khi vรนng da peel bแบฏt ฤแบงu xuแบฅt hiแปn frosting. Nรชn sแปญ dแปฅng bรดng tฤm ฤแป bรดi nhแบฑm trรกnh dung dแปch acid xรขm nhแบญp quรก sรขu vร o da. Sau ฤรณ khi thแบฅy cรณ sแปฑ xuแบฅt hiแปn ฤแป da rรต vร ฤแปng nhแบฅt (level 0 -1) thรฌ tiแบฟn hร nh trung hรฒa toร n bแป vรนng da ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป. ฤแป da xuแบฅt hiแปn cho thแบฅy acid ฤรฃ xรขm nhแบญp qua lแปp sแปซng vร bแบฏt ฤแบงu xรขm nhแบญp vร o lแปp hแบกt (Clark vร Scerri 2008; Fischer 2010). Nรชn bแบฏt ฤแบงu liแปu trรฌnh peel vแปi GA 50% vร sau ฤรณ tฤng lรชn 70% cho liแปu trรฌnh tiแบฟp theo. Khแบฃ nฤng dung nแบกp cแปงa bแปnh nhรขn lร rแบฅt tแปt khi peel GA แป nแปng ฤแป cao, bแปnh nhรขn ฤแบงu tiรชn sแบฝ cแบฃm thแบฅy แบฅm vร sau ฤรณ hฦกi chรขm chรญch vร cuแปi cรนng lร rรกt nhแบน (hรฌnh 4a-d).
Mแบทc dรน phแปฅ thuแปc vร o thแปi gian, nhฦฐng sแบฝ rแบฅt khรดng khรดn ngoan nแบฟu ฤแป ฤiแปu nร y xแบฃy ra, thay vร o ฤรณ cแบงn phแบฃi ฤแบกt ฤฦฐแปฃc ฤแป da cร ng ฤแปng nhแบฅt cร ng tแปt khi peel. ฤแบทt biแปt phแบฃi hแบฟt sแปฉc lฦฐu รฝ khi peel แป vรนng cแป do lแปp sแปซng thฦฐแปฃng bรฌ vรนng nร y mแปng hฦกn do ฤรณ acid sแบฝ xรขm nhแบญp vร o da mแปt cรกch nhanh chรณng. แป nhแปฏng vรนng nร y, frosting vร sแปฑ li giแบฃi thฦฐแปฃng bรฌ thฦฐแปng xแบฃy ra ฤแบทt biแปt phแบฃi hแบฟt sแปฉc lฦฐu รฝ khi peel แป vรนng cแป do lแปp sแปซng thฦฐแปฃng bรฌ vรนng nร y mแปng hฦกn do ฤรณ acid sแบฝ xรขm nhแบญp vร o da mแปt cรกch nhanh chรณng. แป nhแปฏng vรนng nร y, frosting vร sแปฑ li giแบฃi thฦฐแปฃng bรฌ thฦฐแปng xแบฃy ra nhanh vร nhiแปu hฦกn, do ฤรณ phแบฃi giแปฏ sแบตn dung dแปch trung hรฒa trรชn tay ฤแป nhanh chรณng trung hรฒa acid. ฤแบทc biแปt phแบฃi lฦฐu tรขm ฤแบฟn nhแปฏng vรนng nแบฟp nhฤn do nhแปฏng vรนng nร y ฤฦฐแปฃc bรดi lฦฐแปฃng acid lแปn hฦกn vร thฦฐแปng gรขy ra nhแปฏng vแบฟt hoแบกi tแปญ nhแป. Kแบฟ hoแบกch ฤiแปu trแป vแปi mแปฅc ฤรญch nร y thฦฐแปng phแบฃi lร m trรชn 6 liแปu trรฌnh vแปi khoแบฃng cรกch giแปฏa cรกc liแปu trแป lร 2 tuแบงn hoแบทc 4 tuแบงn (Clark vร Scerri 2008). GA lร mแปt loแบกi peel khรดng ฤแปc, do ฤรณ khรดng gรขy ngแป ฤแปc hแป thแปng.
Tuy nhiรชn, nรชn sแปญ dแปฅng cรกc sแบฃn phแบฉm cแปงa cรนng mแปt nhร sแบฃn xuแบฅt ฤแป trรกnh sแปฑ khรกc biแปt vแป dung mรดi vร ฤแป pH.
6.7. Trichloroacetic acid
Trichloroacetic acid (TCA) lร mแปt chแบฅt แปn ฤแปnh, khรดng ฤแบฏt vร khรดng cแบงn phแบฃi trung hรฒa cลฉng nhฦฐ khรดng cรณ ฤแปc tรญnh hแป thแปng. Phฦฐฦกng phรกp peel nร y cรณ thแป dแป dร ng ฤฦฐแปฃc kiแปm soรกt vรฌ ฤแป sรขu khi peel ฤฦฐแปฃc quyแบฟt ฤแปnh bแปi cรกc thรดng sแป lรขm sร ng liรชn quan tแปi mแปฉc ฤแป ฤแป da, khu vแปฑc xuแบฅt hiแปn frost- ing vร sแปฑ biแบฟn ฤแปi sแปฉc cฤng da nhฦฐ ฤรฃ ฤฦฐแปฃc ฤแป cแบญp trong mแปt chฦฐฦกng trฦฐแปc ฤรณ. Lแปp frosting hay lแปp mร u trแบฏng ฤฦฐแปฃc tแบกo ra do khแบฃ nฤng tแบฅn cรดng cแปงa TCA, dแบซn ฤแบฟn lร m biแบฟn tรญnh protein vร hoแบกi tแปญ cรกc tแบฟ bร o da. TCA lร mแปt loแบกi peel linh ฤแปng cรณ hiแปu quแบฃ trong trแบป hรณa da vรนng cฦก thแป vร tฤng sแบฏc tแป thฦฐแปฃng bรฌ. TCA cรณ thแป cรณ nhiแปu dแบกng ฤiแปu chแบฟ nhฦฐ ฤฦฐแปฃc mรด tแบฃ bรชn dฦฐแปi:
- Trong dung mรดi nฦฐแปc cแบฅt
TCA trong dung mรดi nฦฐแปc cแบฅt ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng แป nแปng ฤแป 10-15% khi peel rแบฅt nรดng cรกc vรนng da body; 20-25 % ฤแป peel nรดng vร trรชn 30% ฤแป peel trung bรฌnh, แป nแปng ฤแป 45% hoแบทc 50% acid nร y cรณ thแป xรขm nhแบญp ฤแบฟn lแปp bรฌ lฦฐแปi trรชn. แป nแปng ฤแป cao nhฦฐ thแบฟ nร y kแบฟt quแบฃ sแบฝ khรณ dแปฑ ฤoรกn hฦกn vร nguy cฦก biแบฟn chแปฉng cao khi peel แป cแบฃ vรนng da mแบทt vร vรนng da ngoร i mแบทt (Landau 2008).
Xuแบฅt phรกt tแปซ mแปi lo ngแบกi vแป sแปฑ xรขm nhแบญp quรก mแปฉc cแบงn thiแบฟt cแปงa peel, ngฦฐแปi ta ฤรฃ phรกt triแปn phฦฐฦกng phรกp peel phแปi hแปฃp trong ฤรณ sแปญ dแปฅng hai hoแบทc nhiแปu loแบกi hรณa chแบฅt peel trong cรนng mแปt liแปu trรฌnh. Hiแปu quแบฃ cแปงa mแปi hรณa chแบฅt sแบฝ phแปi hแปฃp vแปi nhau. Trong phฦฐฦกng phรกp nร y thรฌ hรณa chแบฅt peel ฤแบงu tiรชn ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng thฦฐแปng lร mแปt chแบฅt ly sแปซng nhฦฐ dung dแปch Jessner hoแบทc glycolic acid 70%, sau ฤรณ tiแบฟn hร nh bรดi ngay dung dแปch TCA 35% pha trong nฦฐแปc cแบฅt. phฦฐฦกng phรกp phแปi hแปฃp peel trung bรฌnh nร y ฤรฃ trแป nรชn rแบฅt phแป biแบฟn ฤแบทc biแปt ฤแปi vแปi nhแปฏng ฤiแปu trแป แป vรนng mแบทt do phฦฐฦกng phรกp nร y dแป thแปฑc hiแปn hฦกn, kiแปm soรกt tแปt hฦกn mแปฉc ฤแป xรขm nhแบญp cแปงa hรณa chแบฅt vร o da, vร ฤแบกt ฤฦฐแปฃc mแปฉc ฤแป frosting ฤแปng nhแบฅt hฦกn so vแปi chแป sแปญ dแปฅng TCA ฤฦกn thuแบงn แป nแปng ฤแป cao (Monheit 1995; Coleman vร Fu- trell 1994). Mแปt vร i chuyรชn gia ฤรฃ รกp dแปฅng phฦฐฦกng phรกp phแปi hแปฃp peel nร y vร o trong ฤiแปu trแป แป cรกc vรนng da body vแปi kแบฟt quแบฃ ฤแบกt ฤฦฐแปฃc khรก tแปt ฤแบทc biแปt lร nhแปฏng tแปn thฦฐฦกng lรฃo hรณa da mแปฉc ฤแป trung bรฌnh. Tuy nhiรชn, ฤแป trรกnh tรกc dแปฅng khรดng mong muแปn, nhแปฏng bรกc sฤฉ chฦฐa cรณ kinh nghiแปm khรดng nรชn thแปฑc hiแปn loแบกi peel nร y.
Trong peel nรดng phแปi hแปฃp, ngฦฐแปi ta sแปญ dแปฅng TCA cรณ nแปng ฤแป thแบฅp hฦกn tแปซ 15% ฤแบฟn 25% ฤฦฐแปฃc pha trong nฦฐแปc cแบฅt ฤแป peel sau khi bรดi dung dแปch Jessner tแปซ mแปt ฤแบฟn hai lแปp trฦฐแปc ฤรณ. Phฦฐฦกng phรกp nร y cho kแบฟt quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt ฤแปi vแปi cรกc tรฌnh trแบกng tแปn thฦฐฦกng da do รกnh sรกng mแปฉc ฤแป nhแบน, rแปi loแบกn sแบฏc tแป, vร cรกc ฤแปm nรขu trong bแปnh poi- kiloderma of Civatte (Tung and Rubin 2011). Acid TCA trong peel nรดng cรณ thแป xรขm nhแบญp ฤแบฟn lแปp thฦฐแปฃng bรฌ da vร ฤแบกt ฤฦฐแปฃc mแปฉc ฤแป 1 cแปงa hiแปn tฦฐแปฃng frosting (ฤแป da kรจm cรกc dแบฃi nhแป mร u trแบฏng) ). ฤแปi vแปi cรกc rแปi loแบกn sแบฏc tแป nแบฑm sรขu vร ฤแปm nรขu kรฉo dร i, sau khi peel nรดng phแปi hแปฃp cรณ thแป peel bแบฑng acid TCA nแปng ฤแป cao hฦกn tแปซ 35% ฤแบฟn 50% tรนy khu vแปฑc cแปงa cฦก thแป. Chแป nรชn peel tiรชu ฤiแปm vร khu trรบ ฤแป ฤiแปu trแป riรชng biแปt cรกc tแปn thฦฐฦกng vแปi nhau.
Cook vร Cook (200) ฤรฃ mรด tแบฃ phฦฐฦกng phรกp phแปi hแปฃp peel trung bรฌnh khรดng dรนng cho da vรนng da mแบทt, trong ฤรณ peel glycolic acid ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng ฤแบงu tiรชn แป dแบกng gel 70%, sau ฤรณ bรดi TCA 40% pha trong nฦฐแปc cแบฅt. Dung mรดi gel ฤแปi vแปi glycolic acid lร cแบงn thiแบฟt bแปi vรฌ nรณ hoแบกt ฤแปng nhฦฐ lร mแปt rร o cแบฃn ฤแป lร m tฤng khแบฃ nฤng xรขm nhแบญp cแปงa TCA. Sau khi ฤแบกt ฤฦฐแปฃc mแปฉc ฤแป frosting nhฦฐ mong muแปn, thรฌ tiแบฟn hร nh trung hรฒa vแปi dung dแปch sodium bicarbonate 10% ฤแป kแบฟt thรบc quรก trรฌnh peel.
- แป dแบกng hแป bแปt
TCA cลฉng cรณ thแป ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng แป dแบกng hแป bแปt vแปi nแปng ฤแป tแปซ 10-20%. Hแป bแปt ฤฦฐแปฃc bรดi bแบฑng cรกch sแปญ dแปฅng que ฤรจ lฦฐแปกi. Sau khi bรดi xong, cแบงn loแบกi bแป bแปt mแปt phแบงn hแป bแปt tแบกo mแปt โcแปญa sแปโ ฤแป cรณ thแป quan sรกt ฤรกnh giรก mแปฉc ฤแป xรขm nhแบญp cแปงa acid do dแบกng hแป bแปt ฤแปฅc khรดng thแป ฤรกnh giรก ฤฦฐแปฃc. Mแบทc dรน โcแปญa sแปโ nร y khรดng thแป ฤแบกi diแปn cho toร n bแป vรนng da ฤฦฐแปฃc peel nhฦฐng lร mแปt cรกch chรญnh xรกc ฤแป ฤรกnh giรก ฤiแปm cuแปi lรขm sร ng vร giรบp trung hรฒa acid ฤรบng lรบc. Quรก trรฌnh trung hรฒa ฤฦฐแปฃc tiแบฟn hร nh bแบฑng cรกch sแปญ dแปฅng dung dแปch alcohol ฤแป loแบกi bแป lแปp hแป bแปt TCA. ฤรขy lร lแปฑa chแปn an toร n vร hiแปu quแบฃ ฤแป tiแบฟn hร nh ฤiแปu trแป แป vรนng bร n tay vร cแบฃng tay.
- แป dแบกng gel
ฤรขy lร dแบกng cรณ nแปng ฤแป acid phรน hแปฃp nhแบฅt khi peel แป vรนng body. Peel nร y sแปญ dแปฅng TCA แป dแบกng gel trong suแปt, ฤแป ฤร n hแปi cao, dแป sแปญ dแปฅng, รญt gรขy tai nแบกn lรบc peel, vร cho phรฉp quan sรกt cรกc hiแปn tฦฐแปฃng da chuyแปn sang mร u trแบฏng vร phรน nแป cแปงa toร n bแป vรนng da ฤฦฐแปฃc peel (ฤรขy lร nhแปฏng yแบฟu tแป cแบงn thiแบฟt ฤแป ฤรกnh giรก mแปฉc ฤแป xรขm nhแบญp cแปงa acid). แป dแบกng gel nร y thรฌ TCA sแบฝ ฤฦฐแปฃc bรดi ฤแปng nhแบฅt hฦกn.
Quy trรฌnh chuแบฉn bแป da trฦฐแปc peel giแปng vแปi hฦฐแปng dแบซn trong bร i peel TCA, lฦฐu รฝ lร phแบฃi ngฦฐng nhแปฏng chแบฅt cรณ hoแบกt tรญnh ly sแปซng trฦฐแปc khi tiแบฟn hร nh thแปง thuแบญt. Acid TCA แป loแบกi peel nร y ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng แป nแปng ฤแป thแบฅp hฦกn tแปซ 10% ฤแบฟn 20%, phแปฅ thuแปc vร o ฤแป dร y lแปp thฦฐแปฃng bรฌ cรนng vรนng cฦก thแป ฤฦฐแปฃc peel vร mแปฉc ฤแป xรขm nhแบญp cแปงa hรณa chแบฅt peel muแปn ฤแบกt ฤฦฐแปฃc. Phฦฐฦกng phรกp peel nร y ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh ฤแป ฤiแปu trแป lรฃo hรณa da mแปฉc ฤแป nhแบน vร trung bรฌnh phรขn bแป chแปง yแบฟu แป vรนng trฦฐแปc xฦฐฦกng แปฉc, cแป, cแบณng tay, vร mu bร n tay.
Peel ฤฦฐแปฃc tiแบฟn hร nh bแบฑng cรกch sแปญ dแปฅng tay mang gฤng ฤแป bรดi mแปt lแปp gel mแปng duy nhแบฅt (ฤแป dร y tแปซ 0.1-0.2 mm) lรชn vรนng ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป (Zanini 2007). Nhแป khแบฃ nฤng gรขy bรญt tแบฏt cแปงa dแบกng gel, acid xรขm nhแบญp nhanh hฦกn vร ฤแปng nhแบฅt hฦกn mร khรดng cแบงn phแบฃi bรดi nhiแปu lแปp nhฦฐ khi peel acid pha vแปi nฦฐแปc cแบฅt (Zanini 2007).
ฤแป sรขu peel thu ฤฦฐแปฃc khi peel TCA แป dแบกng gel cรณ thแป tแปซ level 0 (ฤแป da ฤแปng nhแบฅt) khi peel rแบฅt nรดng lแปp thฦฐแปฃng bรฌ (loแบกi bแป toร n bแป lแปp sแปซng thฦฐแปฃng bรฌ) ฤแบฟn level 1 (xuแบฅt hiแปn frost- ing tแปซng dแบฃi vร lแปm ฤแปm trรชn nแปn ฤแป da) khi peel แป mแปฉc ฤแป sรขu hฦกn nhแบฑm phรก hแปงy mแปt phแบงn lแปp thฦฐแปฃng bรฌ hoแบทc sรขu hฦกn . Khi peel แป da trรชn vรนng cฦก thแป, nรชn xem sแปฑ xuแบฅt hiแปn cแปงa cรกc dแบฃi frosting lร thรดng sแป ฤรกnh giรก tแปi ฤa mแปฉc ฤแป xรขm nhแบญp cแปงa acid. Khรกc vแปi peel TCA แป dแบกng pha vแปi nฦฐแปc cแบฅt, chรบng ta sแบฝ phแบฃi loแบกi bแป ngay cร ng sแปm cร ng tแปt acid khi ฤแบกt ฤฦฐแปฃc ฤiแปm cuแปi lรขm sร ng cแบงn thiแบฟt. Quรก trรฌnh loแบกi bแป acid cรณ thแป ฤฦฐแปฃc thแปฑc hiแปn bแบฑng cรกch sแปญ dแปฅng gแบกc แบฉm cรณ thแบฅm cแปn hoแบทc ฤฦกn giแบฃn hฦกn lร sแปญ dแปฅng nฦฐแปc ฤแป trรกnh acid xรขm nhแบญp sรขu quรก mแปฉc vร o da (hรฌnh 5a-d).
ฤiแปu trแป theo phฦฐฦกng phรกp nร y cรณ thแป hoร n tแบฅt vแปi 2 ฤแบฟn 3 liแปu trรฌnh peel, khoแบฃng cรกch giแปฏa cรกc lแบงn peel lร 45-60 ngร y. Peel nแปng ฤแป thแบฅp nhiแปu ฤแปฃt liรชn tiแบฟp giรบp ฤแบกt ฤฦฐแปฃc kแบฟt quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt, แปn ฤแปnh vร cรณ thแป dแปฑ ฤoรกn ฤฦฐแปฃc trong khi khi vแบซn ฤแบฃm bแบฃo tรญnh an toร n vแปi nguy cฦก bแป rแปi loแบกn sแบฏc tแป vร hรฌnh thร nh sแบนo thแบฅp hฦกn. Thแปi gian phแปฅc hแปi sau thแปง thuแบญt tฦฐฦกng tแปฑ nhฦฐ khi peel TCA pha trong dung dแปch nฦฐแปc cแบฅt hoแบทc แป dแบกng hแป bแปt, trong thแปi gian nร y da bong vแบฃy mแปng mร u nรขu. Cแบงn lฦฐu รฝ lร sแปฑ xuแบฅt hiแปn giรฃn mแบกch gรขy ra bแปi TCA trรชn vรนng cรณ diแปn tรญch lแปn cแปงa cฦก thแป cรณ thแป gรขy hแบก huyแบฟt รกp, nhแปp nhanh vร ngแบฅt.
6.8. Thioglycolic acid
Thioglycolic acid lร mแปt ฤแบกi diแปn cแปงa nhรณm thioglycolate, ฤรขy lร nhแปฏng hแปฃp chแบฅt ฤรฃ ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng tแปซ lรขu trong ngร nh cรดng nghiแปp lร m ฤแบนp ฤแป sแบฃn xuแบฅt thuแปc tแบฉy lรดng, duแปi tรณc vร nhuแปm tรณc (Costa 2010). Acid nร y cรฒn ฤฦฐแปฃc gแปi lร mercaptoacetic acid, trong thร nh phรขn cแปงa nรณ cรณ chแปฉa sulfur vร cรณ khแบฃ nฤng tan nhiแปu trong nฦฐแปc vร alcohol, vร lร loแบกi acid dแป bแป oxi hรณa. Acid nร y cรณ mรนi rแบฅt mแบกnh vร ฤแบทc biแปt. รi tรญnh cแปงa acid nร y vแปi sแบฏt thฦฐฦกng tแปฑ nhฦฐ รกi tรญnh cแปงa nรณ vแปi apoferritin: nhรณm thiol trong thร nh phแบงn cแบฅu trรบc cแปงa nรณ cho phรฉp chelate hรณa sแบฏt trong phรขn tแปญ hemosiderin (Costa 2010). Phฦฐฦกng phรกp peel nร y ฤฦฐแปฃc sแปญ dแปฅng cho nhแปฏng bแปnh nhรขn cรณ phรขn loแบกi da tแปซ tรญp I ฤแบฟn IV ฤแป ฤiแปu trแป cรกc rแปi loแบกn sแบฏc tแป cรณ nguแปn gแปc do melanin hoแบทc hemosiderin nhฦฐ tฤng sแบฏc tแป vรนng quanh แป mแบฏt (Costa 2010) vร viรชm da ochre (Yokomizo 2013).
แป dแบกng gel, acid cรณ nแปng ฤแป tแปซ 5% ฤแบฟn 12%. Khi peel body ฤแป ฤiแปu trแป viรชm da ochre แป chi dฦฐแปi chรบng tรดi khuyแบฟn cรกo sแปญ dแปฅng liแปu trรฌnh ฤiแปu trแป nhiแปu ฤแปฃt, mแปi ฤแปฃt cรกch nhau 2 hoแบทc 4 tuแบงn, vแปi nแปng ฤแป acid tแปซ 10% ฤแบฟn 12%. Sau khi lร m sแบกch vรนng da, tiแบฟn hร nh bรดi mแปt lแปp gel mแปng (0.1-0.2 mm) bแบฑng tay mang gฤng. Hiแปu quแบฃ cแปงa peel thioglycolic acid trแปฑc tiแบฟp phแปฅ thuแปc vร o thแปi gian bรดi. Nรชn tiแบฟn hร nh rแปญa sแบกch vแปi nฦฐแปc ngay khi xuแบฅt hiแปn ฤแป da hoแบทc frosting แป level 0. Khi peel bแปnh nhรขn cรณ thแป cแบฃm thแบฅy khรณ chแปu kรจm vแปi xuแบฅt hiแปn ฤแป da rแปi rแบกc tแบกi thแปi ฤiแปm bรดi. Trong khoแบฃng 3 ngร y sau peel, cรณ thแป sแบฝ xuแบฅt hiแปn tแปซ ฤแป da nhแบน cho ฤแบฟn bong vแบฃy mแปng mร u nรขu แป mแปt sแป ฤiแปm, tรนy thuแปc vร o thแปi gian tiแบฟp xรบc vแปi acid. Cแบงn phแบฃi ฤแบทc biแปt lฦฐu รฝ nguy cฦก acid xรขm nhแบญp sรขu quรก mแปฉc khi peel แป vรนng chi dฦฐแปi vรฌ vรนng nร y da khรณ lร nh hฦกn vรนng khรกc.
7. CHฤM SรC ฤแบถC BIแปT SAU THแปฆ THUแบฌT
Chรบng tรดi chia quy trรฌnh chฤm sรณc ฤแบทt biแปt sau thแปง thuแบญt thร nh 2 giai ฤoแบกn: chฤm sรณc ngay khi kแบฟt thรบc thแปง thuแบญt vร chฤm sรณc nhแปฏng ngร y sau thแปง thuแบญt.
7.1. Chฤm sรณc ngay kแบฟt thรบc thแปง thuแบญt
Peel rแบฅt nรดng vรนng body thฦฐแปng khรดng gรขy ฤau, nhฦฐng cรณ thแป cแบฃm thแบฅy ngแปฉa hoแบฏc hฦกi nรณng rรกt, nhแปฏng cแบฃm giรกc nร y sแบฝ biแบฟn mแบฅt trong vร i phรบt. Trong peel nรดng toร n bแป lแปp thฦฐแปฃng bรฌ sแบฝ bแป hoแบกi tแปญ, ฤแบทc biแปt lร khi peel bแบฑng TCA, ฤแบงu tiรชn bแปnh nhรขn sแบฝ cแบฃm thแบฅy nรณng, sau ฤรณ lร cแบฃm giรกc rรกt bแปng vแปซa phแบฃi. Cรณ thแป ฤแบฏp gแบกc lแบกnh hoแบทc mรกy lร m mรกt ฤแป giแบฃm cแบฃm giรกc nร y cho bแปnh nhรขn.
7.2. Chฤm sรณc nhแปฏng ngร y sau thแปง thuแบญt
Cรกch lร m trong trฦฐแปng hแปฃp nร y rแบฅt giแปng trong trฦฐแปng hแปฃp peel da แป vรนng mแบทt. Nรชn giแปฏ sแบกch vรนng da ฤรฃ ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป vแปi xร phรฒng hoแบทc lotion rแปญa ฤแปi vแปi da nhแบกy cแบฃm vร nรชn luรดn dฦฐแปกng แบฉm cho da trong 5-7 ngร y vแปi cรกc sแบฃn phแบฉm dฦฐแปกng แบฉm ฤแบทc hoแบทc lแปng nhฦฐ Vaselin, cรกc loแบกi gel hoแบทc kem dฦฐแปกng แบฉm ฤแป thay thแบฟ cho hร ng rร o da vแปn ฤรฃ bแป tแปn thฦฐฦกng do peel hรณa chแบฅt. Quรก trรฌnh lร m แบฉm sแบฝ giรบp lร m dแปu cแบฃm giรกc ฤau vร bแปng rรกt sau thแปง thuแบญt. ฤแปi vแปi nhแปฏng vรนng da tiแบฟt nhiแปu dแบงu, thรฌ nรชn sแปญ dแปฅng cรกc sแบฃn phแบฉm รญt chแปฉa dแบงu trong thร nh phแบงn. Quy trรฌnh chฤm sรณc nร y sแบฝ giรบp ngฤn ngแปซa bรนng phรกt tแปn thฦฐฦกng dแบกng mแปฅn trแปฉng cรก sau thแปง thuแบญt.
Hai ngร y sau ฤiแปu trแป cรณ thแป bแบฏt ฤแบงu sแปญ dแปฅng chแปng nแบฏng phแป rแปng (chแปng cแบฃ tia UVA vร UVB), ฦฐu tiรชn sแปญ dแปฅng cรกc sแบฃn phแบฉm cรณ chแปฉa nhแปฏng thร nh phแบงn chแปng nแบฏng vแบญt lรฝ trong thร nh phแบงn cแปงa nรณ. Viแปc sแปญ dแปฅng chแปng nแบฏng ngay sau khi lร m thแปง thuแบญt cรณ thแป gรขy cแบฃm giรกc bแปng rรกt; do ฤรณ sแปญ dแปฅng chแปng nแบฏng khรดng cรณ thร nh phแบงn hรณa hแปc nรชn ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh ฤแป trรกnh gรขy kรญch แปฉng da. Nรชn trรกnh phฦกi nแบฏng trong nhแปฏng ngay sau khi lร m thแปง thuแบญt, dรน ฤรฃ cรณ sแปญ dแปฅng chแปng nแบฏng phรน hแปฃp thรฌ tแปt nhแบฅt vแบซn nรชn trรกnh รกnh nแบฏng. Nแบฟu peel แป vรนng cแบณng tay vร bร n tay, chรบng tรดi khuyแบฟn cรกo nรชn ngฦฐng nhแปฏng hรณa chแบฅt cรณ liรชn quan ฤแบฟn nhแปฏng hoแบกt ฤแปng nแปi tแบกi nhฦฐ xร phรฒng vร chแบฅt tแบฉy rแปญa cรณ tรญnh chแบฅt mร i mรฒn da, cho tแปi khi quรก trรฌnh tรกi tแบกo thฦฐแปฃng bรฌ hoร n tแบฅt.
Nhแปฏng sแบฃn phแบฉm ฤiแปu trแป thoa tแบกi chแป แป nhร nรชn bแบฏtฤแบงu sแปญ dแปฅng ngay khi quรก trรฌnh viรชm sau thแปง thuแบญt biแบฟn mแบฅt. Cแบงn lฦฐu รฝ lร phแบฃi mแบทc quแบงn รกo rแปng rรฃi, thแปa mรกi ฤแป hแบกn chแบฟ ma sรกt vร o vรนng ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป.
8. BIแบพN CHแปจNG
Nhiแป m khuแบฉn vร nแบฅm hiแบฟm khi xแบฃy ra ฤแปi vแปi thแปง thuแบญt peel rแบฅt nรดng hoแบทc peel nรดng body bแปi vรฌ thแปง thuแบญt nร y chแป phรก hแปงy lแปp thฦฐแปฃng bรฌ mร thรดi. Nแบฟu peel ฤแป lแบกi nhแปฏng tแปn thฦฐฦกng sรขu khรดng mong muแปn thรฌ vรนng da ฤรณ cแบงn phแบฃi ฤฦฐแปฃc rแปญa bแบฑng dung dแปch acetic acid 0.25% tแปซ 2 ฤแบฟn 4 lแบงn mแปi ngร y,
sau ฤรณ rแปญa lแบกi bแบฑng nฦฐแปc sแบกch. Cรกch nร y giรบp vแบฟt thฦฐฦกng giแบฃm ฤรณng mร i vร giแบฃm nguy cฦก bแป nhiแป m trรนng. Tuy nhiรชn nแบฟu bแป nhiแป m trรนng, thรฌ ngay lแบญp tแปฉc sแปญ dแปฅng khรกng sinh vร tiแบฟn hร nh lแบฅy bแปnh phแบฉm nuรดi cแบฅy lร m khรกng sinh ฤแป. Nแบฟu ฤแปu trแป kแปp thแปi cรณ thแป sแบฝ lร m giแบฃm ฤฦฐแปฃc nhแปฏng biแบฟn chแปฉng cรณ thแป xแบฃy ra sau nร y.
Nแบฟu bแปnh nhรขn cรณ tiแปn sแปญ tรกi nhiแป m herpes แป vรนng da ฤฦฐแปฃc ฤiแปu trแป hoแบทc vรนng lรขn cแบญn thรฌ nรชn tiแบฟn hร nh ฤiแปu trแป dแปฑ phรฒng herpes vแปi acyclo- vir 200mg, 5 lแบงn mแปi ngร y, hoแบทc vala- cyclovir 500mg, 2 lแบงn mแปi ngร y. Liแปu trรฌnh ฤiแปu trแป bแบฏt ฤแบงu 2 ngร y trฦฐแปc thแปง thuแบญt vร tiแบฟp tแปฅc thรชm 5 ngร y sau khi peel hoแบทc cรณ thแป duy trรฌ cho ฤแบฟn khi quรก trรฌnh tรกi tแบกo thฦฐแปฃng bรฌ diแป n ra hoร n tแบฅt (Tung vร Rubin 2011; Anitha 2010).
Nแบฟu cรณ vรนng da chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng vแปi biแปu hiแปn lรขm sร ng lร ฤแป da kรฉo dร i hoแบทc xuแบฅt hiแปn nhแปฏng vแบฟt loรฉt nhแป thรฌ nรชn sแปญ dแปฅng corticoste- roid bรดi vแปซa ฤแบฟn mแบกnh, cรณ thแป sแปญ dแปฅng thรชm khรกng sinh bรดi nแบฟu cแบงn thiแบฟt. Cรกch tiแบฟp cแบญn nร y giรบp giแบฃm thiแปu tแปi ฤa nguy cฦก xuแบฅt hiแปn cรกc biแบฟn chแปฉng tฤng vร giแบฃm sแบฏc tแป hoแบทc hรฌnh thร nh sแบนo trong tฦฐฦกng lai.
9. KแบพT LUแบฌN
Khi mร peel trung bรฌnh แป vรนng mแบทt ฤฦฐแปฃc xem lร mแปt thแปง thuแบญt ฤฦกn giแบฃn thรฌ viแปc thแปฑc hiแปn thแปง thuแบญt nร y แป vรนng da khรกc trรชn cฦก thแป khรดng phแบฃi lร mแปt lร lแปฑa chแปn tแปt do tแป lแป biแบฟn chแปฉng cao nhฦฐ chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng vร thแบญm chรญ lร sแบนo xแบฅu. Do ฤรณ khuyแบฟn cรกo chแป nรชn peel nรดng แป vรนng da ngoร i vรนng mแบทt vร kแบฟt quแบฃ lรขm sร ng cรณ thแป thแบฅy ฤฦฐแปฃc sau mแปt vร i liแปu trรฌnh ฤiแปu trแป
Bแบฃng 2: Hรณa chแบฅt peel body vร chแป ฤแปnh chรญnh.
Hรณa chแบฅt peel body | Chแป ฤแปnh |
Salicylic acid | Mแปฅn trแปฉng cรก, dร y sแปซng nang lรดng, nรกm mรก |
Dung dแปch Jessner | Tฤng sแบฏc tแป sau viรชm, nรกm mรก, da bแป tแปn thฦฐฦกng do รกnh sรกng |
Resorcin | Tฤng sแบฏc tแป sau viรชm |
Tretinoin | Da bแป tแปn thฦฐฦกng รกnh sรกng |
5-Fluouracil | Dร y sแปซng รกnh sรกng |
Glycolic acid | Lรฃo hรณa da รกnh sรกng, mแปฅn viรชm, sแบนo mแปฅn, vร rแปi loแบกn sแบฏc tแป |
Trichoroacetic acid | Tแปn thฦฐฦกng รกnh sรกng nhแบน, rแปi loแบกn sแบฏc tแป, poikiloder- ma of Civatte |
Thioglycolic acid | Tฤng sแบฏc tแป do hemosiderin, viรชm da ochre |
Nรชn peel da body phแปi hแปฃp vแปi chฤm sรณc tแบกi nhร ฤแป cรณ thแป ฤแบกt ฤฦฐแปฃc kแบฟt quแบฃ ฤiแปu trแป tแปt nhแบฅt. ฤแป hแบกn chแบฟ biแบฟn chแปฉng vร rรบt ngแบฏn thแปi gian hแปi phแปฅc cแปงa bแปnh nhรขn, cรณ thแป phแปi hแปฃp peel hรณa chแบฅt vแปi nhแปฏng cรดng nghแป khรกc nhฦฐ ฤรดng ฤiแปn hoแบทc cryotherapy (รกp lแบกnh nitฦก lแปng) khi ฤiแปu trแป nhแปฏng tแปn thฦฐฦกng dร y.
Trong nhแปฏng kฤฉ thuแบญt hiแปn cรณ, thรฌ peel hรณa chแบฅt body lร mแปt phฦฐฦกng phรกp ฤiแปu trแป hiแปu quแบฃ, chi phรญ thแบฅp vร cho kแบฟt quแบฃ lรขm sร ng rรต rแปt. Do ฤรณ vแปi cรกc bรกc sฤฉ nhแปฏng ngฦฐแปi mร chแป รกp dแปฅng ฤiแปu trแป hแบกn chแบฟ cรกc cรดng nghแป nhฦฐ laser vร IPL thรฌ nรชn xem peel da nhฦฐ lร mแปt sแปฑ lแปฑa chแปn thay thแบฟ (bแบฃng 2).
10. GHI NHแป
- Peel hรณa chแบฅt cho vรนng da ngoร i mแบทt khรดng chแป ฤฦฐแปฃc khuyแบฟn cรกo ฤแปi vแปi mแปt sแป bแปnh cแปฅ thแป mร cรฒn ฤแป hแป trแปฃ cho cรกc ฤiแปu trแป khรกc.
- Mแปt vร i hรณa chแบฅt ฤฦฐแปฃc chแป ฤแปnh ฤแป peel body nhฦฐ salicylic acid, dung dแปch Jessner, retinoic acid, gly- colic acid, TCA, vร thioglyolic
- Thแปi gian lร nh vแบฟt thฦฐฦกng khi peel body dร i hฦกn so vแปi peel da แป vรนng mแบทt.
- Khi mร peel trung bรฌnh แป vรนng mแบทt ฤฦฐแปฃc xem lร mแปt thแปง thuแบญt ฤฦกn giแบฃn thรฌ viแปc thแปฑc hiแปn thแปง thuแบญt nร y แป vรนng da khรกc trรชn cฦก thแป khรดng phแบฃi lร mแปt lร lแปฑa chแปn tแปt do tแป lแป biแบฟn chแปฉng cao nhฦฐ chแบญm lร nh vแบฟt thฦฐฦกng vร thแบญm chรญ lร sแบนo xแบฅu.
- Khuyแบฟn cรกo chแป nรชn peel nรดng แป vรนng da ngoร i vรนng mแบทt vร kแบฟt quแบฃ lรขm sร ng cรณ thแป thแบฅy ฤฦฐแปฃc sau mแปt vร i liแปu trรฌnh ฤiแปu trแป.
- Cรณ thแป phแปi hแปฃp peel hรณa chแบฅt vแปi nhแปฏng cรดng nghแป khรกc nhฦฐ ฤรดng ฤiแปn hoแบทc cryotherapy (รกp lแบกnh nitฦก lแปng) khi ฤiแปu trแป nhแปฏng tแปn thฦฐฦกng dร y.
- Peel hรณa chแบฅt body lร mแปt phฦฐฦกng phรกp ฤiแปu trแป hiแปu quแบฃ, chi phรญ thแบฅp vร cho kแบฟt quแบฃ lรขm sร ng rรต rแปt.
- Nรชn trรกnh tiแบฟp xรบc nhiแปu vแปi รกnh sรกng mแบทt trแปi trong nhแปฏng ngร y trฦฐแปc vร sau thแปง thuแบญt ฤแป hแบกn chแบฟ tแปi ฤa nguy cฦก hoแบกt hรณa cรกc tแบฟ bร o sแบฏc tแป vร lร m tฤng sแบฏc tแป sau thแปง thuแบญt.
11. THAM KHแบขO
- Anitha B. Prevention of compli- cation in chemical peeling. J Cut Aesthet Surg. 2010;3(3):186โ7.
- Brody HJ. Super๏ฌcial peeeling. In: Brody HJ, editor. Chemical peel- ing and resurfacing. 2nd ed. St Louis: Mosby Year Book; 1997. p. 73โ108.
- Brubacher JR, Hoffmann RS. Salicylism from topical salicylates: re- view of the literature. J Clin Toxicol. 1996;34(4):431โ6.
- Callender VD, St Surin-Lord S, Davis EC, et al. Post- in๏ฌammatory hy- perpigmentation. Etiologic and thera- peutic considerations. Am J Clin Der- matol. 2011; 12(2):87โ99.
- Clark E, Scerri L. Super๏ฌcial and mรฉdium-depth chemical peels. Clin Dermatol. 2008;26:209โ18.
- Coleman WP, Futrell JM. The gly- colic acid tri- chloroacetic acid peel. J Dermatol Surg Oncol. 1994;20(1):76โ 80.
- Cook K, Cook JR. Chemical peel of nonfacial skin using glycolic acid gel augmented with TCA and neutral- ized based on visual staging. Dermatol Surg. 2000;26:11.
- Costa IMC, Gomes CM. Peelings mรฉdios/Peles clara e negra/รreas extrafaciais. In: Mateus A, Palermo E, edi- tors. Cosmiatria e laser: prรกtica no consultรณrio mรฉdico. 1ath ed. Sรฃo Paulo: AC Farmacรชutica; 2012. p. 167โ 74. Costa A, Basile AVD, Medeiros VLS, Moisรฉs TA, Ota FS, Palandi JAC. Peel- ing de gel de รกcido tioglicรณlico 10%: opรงรฃo segura e e๏ฌciente na pigmen- taรงรฃo infraorbicular constitucion- al. Surg Cosmet Dermatol. 2010; 2(1):29โ33.
- Dainichi T, Ueda S, Imayama S, Furue M. Excellent clin- ical results with a new preparation for chemical peeling in acne: 30% salicylic acid in polyethylene glycol vehi- cle. Derma- tol Surg. 2008;34:891โ9.
- Fischer TC, Perosino E, Poli F, Viera MS, et al. Chemical peels in aesthetic dermatology: an update 2009. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2010;24:281โ92.
- Hexsel D, Mazzuco R, Dalโforno T, Zechmeister.
- Microdermabrasion fol- lowed by a 5% retinoid acid chemical peel vs. a 5% retinoid acid chemical peel for the treatment of photoaging โ a pilot study. J Cosmet Dermatol. 2005;4(2):111โ6.
- Hung VC, Lee JY, Zitelli JA, Heb- da PA. Topical tretinoin and epithe- lial wound healing. Arch Dermatol. 1989;1255:65โ9.
- Katzย ย BE.ย ย The ๏ฌuor-hydroxy pulse peel: a pilot evaluation of a new super๏ฌcial chemical peel. Cosmet Der- matol. 1995;8:24โ30.
- Kede MPV. Dermatologia estรฉti- ca. Sรฃo Paulo: Ed Atheneu; 2009.
- Landau M.Chemical peels. Clin Dermatol. 2008;26:200โ 8.
- Marrero GM, Katz BE. The new ๏ฌuor-hydroxy pulse peel. A combina- tion of 5-๏ฌuoruracil and glycolic acid. Dermatol Surg. 1998;24:973โ8.
- Monheit GD. The Jessnerโs โ tri- chloroacetic acid peel. An enhanced medium โ depth chemical peel. Der- matol Clin. 1995;13:277โ83.
- Peterson JD, Goldman MP. Reju- venation of the aging chest. A review and our experience. Dermatol Surg. 2011;37:555โ71.
- Takenaka Y, Hayashi N, Takeda M, et al. Glycolic acid chemical peeling improves in๏ฌammatory acne erup- tions through its inhibitory and bac- tericidal effects on Propionibacterium acnes. J Dermatol. 2012;39:350โ4. Tung CR, Rubin MG. Procedures in cosmetic dermatology series: body peeling. In: Chemical peels, vol. 12. 2nded. Philadelphia: Elsevier; 2011. p. 117โ22.
- Yokomizo VMF, Benemond TMH, Chisaki C, Benemond PH. Peel- ings quรญmicos: revisรฃo e aplicaรงรฃo prรกtica. Surg Cosmet Dermatol. 2013;5(1):58โ68.
- Zanini M. Trichloroacetic acid โ a new method for an old acid. Med Cut Iber Lat Am. 2007;35(1):14โ7.
Tham khแบฃo thรชm mแปt sแป bร i viแบฟt cรนng chแปง ฤแป
- Phแปi hแปฃp Peel Phenol – Dแบงu Croton: Giแปi thiแปu, cรกch tiแบฟn hร nh, lฦฐu รฝ
- Peel Retinoic Acid: Cฦก chแบฟ, Cรกch tiแบฟn hร nh vร chฤm soc da sau peel
ย
ย
ย
ย
ย
ย