1.Giới thiệu
Peel hóa chất là thủ thuật được sử dụng để cải thiện thẩm mỹ da hoặc là phương pháp để điều trị các vấn đề về da. Mặc dù một vài năm trước người ta dự đoán rằng peel hóa chất sẽ dần ít được ưa chuộng hơn so với công nghệ laser, nhưng điều ngược lại đã xảy ra [1]. Theo trang web chính thức của Hội Bác Sĩ Phẫu Thuật Thẩm Mỹ Hoa Kỳ (American Society of Plastic Surgeons- ASPS) thì peel hóa chất vẫn là thủ thuật xâm lấn tối thiểu phổ biến đứng hàng thứ 3, tăng 4% giữa 2015 và 2016 (tương tự với thủ thuật tiêm botulinum toxin) và báo cáo cho thấy từ năm 2000 đến năm 2016 tỉ lệ tăng là 18 (http://www.plasticsurgery.org ). Lưu ý, vào năm 2012, theo nhu cầu về đào tạo thủ thuật peel hóa chất của các chuyên gia thì Hội Peel Da Quốc Tế (International Peeling Society) đã được thành lập (http://www.peelingsociety.com) .
Sự phổ biến của peel hóa chất bắt nguồn từ đặc tính linh hoạt và sự đơn giản của phương pháp này. Trong quá trình peel, một loại hóa chất gây bong da được bôi lên bề mặt da để phá hủy một phần lớp thượng bì và/hoặc lớp bì từ đó kích thích sự tái tạo và trẻ hóa của mô da. Thủ thuật peel hóa chất được phân loại thành peel nông, peel trung bình và peel sâu tùy thuộc vào độ sâu mà dung dịch peel xâm nhập vào da. Độ sâu của peel sẽ quyết định đến kết quả cuối cùng, và tỉ lệ thuận với mức độ bất tiện cho bệnh nhân trong và sau thủ thuật, thời gian lành vết thương, và tỉ lệ mắc phải tác dụng phụ [2].
Sẹo trứng cá là sự khiếm khuyết mang tính xã hội đối với mỗi cá nhân, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số chất lượng cuộc sống (qual- ity-of-life index) [9]. Làn da khỏe mạnh bình thường là sự cần thiết cho hạnh phúc của mỗi người.
Một nghiên cứu được công bố gần đây chứng mình rằng lòng tự trọng, sự tự tin của những người được peel hóa chất cho cả mục đích thẩm mỹ hay điều trị đều có sự cải thiện đáng kể sau khi làm thủ thuật [10]. Điều này có thể được giải thích bởi sự thật rằng các thương tổn trên da khi chưa được điều trị bằng thủ thuật peel hóa chất đã có ảnh hưởng mạnh mẽ lên cảm xúc của bệnh nhân thông qua việc thay đổi cảm nhận về hình ảnh bản thân của họ, từ đó làm họ trở nên ngại ngùng và thiếu tự tin [11].
Sẹo trứng cá được phân thành 3 loại dựa vào đặc điểm lâm sàng: sẹo dạng dát, sẹo rỗ, và sẹo phì đại. Sẹo dạng dát chủ yếu là các dát đỏ hoặc tăng sắc tố hoặc mất sắc tố, mà không có sự thay đổi về cấu trúc [12]. Để đưa ra lựa chọn điều trị, sẹo dạng dát có thể được phân loại là di chứng nông sau mụn trứng cá. Do đặc tính ở nông, sẹo dạng này có thể dễ dàng được giải quyết bằng các phương pháp điều trị nông bao gồm thủ thuật peel nông [13,14].
Sẹo phì đại liên quan đến sự tăng sinh không kiểm soát và sự sắp xếp bất thường của các sợi collagen ở lớp bì và được điều trị bằng phương pháp tiêm corticosteroids hoặc 5-fluorouracil [15-18].
Sẹo lõm liên quan đến cả các lớp nông và lớp sâu của da. Đây là loại sẹo thường gặp nhất trong các loại sẹo xuất hiện sau khi bị mụn trứng cá trên mặt. Tùy theo hình dạng cụ thể mà sẹo lõm sẽ được chia thành sẹo ice pick, sẹo boxcar, và sẹo rolling [19] (hình 5.1).
Không có gì nghi ngờ khi nói rằng điều trị sẹo lõm trứng cá là một thử thách đối với các bác sĩ da liễu. Cần thiết phải phối hợp nhiều phương pháp. Một vài thủ thuật trong đó có thể sẽ phải gây tổn thương da và có thời gian hồi phục dài hơn. Do đó, sự giao tiếp thảo luận giữa bệnh nhân và bác sĩ là yếu tố cần thiết quyết định sự thành công.
Mặc dù có rất nhiều phương pháp can thiệp khác nhau được đưa ra để điều trị sẹo lõm trên mặt, một bài tổng quan nghiên cứu gần đây được công bố bởi Cocharane Database về các phương thức can thiệp trong điều trị sẹo trứng cá đã thất bại trong việc tìm ra phương pháp an toàn và hiệu quả nhất để kiểm soát vấn đề này [20]. Trong chương này, tôi sẽ bàn luận về vai trò của peel hóa chất trong điều trị sẹo lõm sau mụn trứng cá.
2.Lịch sử ứng dụng peel hóa chất trong điều trị sẹo trứng cá
Trở về năm 1905, các pương pháp phẫu thuật đã từng được sử dụng để cải thiện tình trạng sẹo mụn trên mặt. Một trăm năm trước, hai bác sĩ da liễu ở New York, George Mackee và Florentine Karp đã bắt đầu sử dụng peel phenol để điều trị sẹo trứng cá [21]. Sau đó, cùng với sự phát triển của các công nghệ y khoa mới, các phương pháp điều trị sẹo trứng cá mới đã dần ra đời [22-38].
Peel hóa chất được ứng dụng trong điều trị sẹo lõm sau mụn trứng cá ở mặt bao gồm peel trung bình và peel sâu, phối hợp peel trung bình và peel sâu, và kỹ thuật tái cấu trúc sẹo bằng hóa chất (CROSS) bằng cách chấm trichloroacetic acid (TCA) nồng độ cao vào bên trong lòng sẹo [21,39-52].
3.Hóa chất cơ bản
TCA là hóa chất được sử dụng nhiều nhất để peel trung bình. TCA (C[Cl]3COOH) được tìm thấy ở dạng tinh thể khan, hút ẩm. TCA là một acid mạnh có pKa là 0.26. Hoạt tính phá hủy của acid này thay đổi tùy theo độ acid của dung dịch; do đó dung dịch TCA nồng độ càng cao thì gây phá hủy da càng mạnh.
Những hóa chất khác được sử dụng trong công thức peel sâu gồm septisol, nước, và dầu thực vật (glycerin, olive, sesame). Tất cả các công thức phenol hiện đại đều được dựa trên và được điều chỉnh từ công thức của một số ít các tác giả. Những cái tên như Grade, Coopersmith, Kelsen, và Maschek là cha đẻ của các công thức Baker-Gor- don, Brown, Hetter, Stone, Litton, Exoderm, và những công thức khác.
Tất cả các công thức đều được pha chế dựa trên các thành phần được đề cập ở trên và khác nhau về nồng độ các chất. Trong đó nồng độ của phenol từ 45% đến 80%, còn nồng độ của dầu Croton từ 0.16% đến 2.05%. Có sự đồng thuận chung về vai trò của dung dịch xà phòng trong việc làm giảm sức căng bề mặt da và làm tăng tính thấm của dung dịch peel [47-51].
Dù vậy, septisol không phải là thành phân luôn có mặt trong các công thức peel sâu [52]. Một vài trong các công thức đó có thành phần là dầu [47- 49]. Vai trò của dầu trong các công thức peel vẫn chưa được làm sáng tỏ. Kinh nghiệm cá nhân của chúng tôi cho thấy rằng dung dịch phenol chứa dầu xâm nhập vào da chậm hơn và theo cách dễ kiểm soát hơn.
Tham khảo thêm một số bài viết cùng chủ đề:
Thông tin bài viết:
- Nguồn tham khảo: Sách “SẸO TRỨNG CÁ: PHÂN LOẠI VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ”
- Biên dịch bởi: Tạp chí Da Liễu
- Link bài viết: https://tapchidalieu.com/gioi-thieu-ve-peel-hoa-chat-lich-su-ung-dung-peel-hoa-chat/
