Bài viết Điều trị nếp nhăn trán horizontal forehead lines bằng tiêm botulinum toxin được biên dịch bởi Bs Văn Thị Như Ý và bác sĩ Phạm Tăng Tùng từ Sách “ĐIỀU TRỊ NẾP NHĂN BẰNG BOTULINUM TOXIN” của tác giả Rebecca Small và Dalano Hoang.
Nếp nhăn trán động xuất hiện do sự co của cơ trán. Điều trị bằng botulinum toxin cho cơ trán giúp làm giảm những nếp nhăn trán, thông qua ức chế quá trình co cơ và làm bằng phẳng lớp da bên trên. Mức độ co cơ trán cũng ảnh hưởng đến hình dáng và chiều cao của lông mày, và kĩ thuật tiêm botulinum toxin cho vùng này cũng phần nào đó giúp nâng lông mày
1. Chỉ định
- Nếp nhăn trán
- Nâng lông mày
2. Giải phẫu
Nếp nhăn. Nếp nhăn trán là những nếp nhăn nằm ngang trên trán (xem phần Giải phẫu, hình 4 và 5).
Vị trí và hình dạng lông mày. Phụ nữ thường mong muốn có đôi cung lông mày Còn nam giới thì có xu hướng thích lông mày phẳng (xem phần nâng cung lông mày, hình 2A và 2B).
Cơ đích. Điều trị nếp nhăn trán bằng botulinum toxin chính là nhắm đến cơ trán rộng, cơ này trải dài ngang trán và nối với bờ thái dương hai bên (Xem phần giải phẫu, hình 1 và 2).
Chức năng cơ. Các thớ cơ trán nằm theo chiều dọc, và khi cơ trán co sẽ giúp nâng lông mày lên. Phần 2cm dưới của cơ có ảnh hưởng lớn nhất đến chiều cao và hình dáng của lông mày (xem phần Giải phẫu, hình 7 và bảng 1)
3. Đánh giá bệnh nhân
Đánh giá nếp nhăn trán động (khi co cơ) và nếp nhăn trán tĩnh (khi thả lỏng).
Đánh giá hình dáng lông mày cả ở trạng thái động và tĩnh
Đánh giá sụp lông mày và chảy xệ mi mắt trên khi cơ trán ở trạng thái thả lỏng. Hình 2 là hình ảnh một bệnh nhân bị chảy xệ mi mắt trên rất rõ. Ở những bệnh nhân này, các nếp nhăn trán là kết quả của hoạt động co cơ trán bù trừ để giúp nâng lông mày làm giảm tình trạng sụp lông mày và giảm xệ mí mắt trên. Điều trị bằng botulinum toxin sẽ giúp cải thiện các nếp nhăn trán, tuy nhiên nó lại làm tồi tệ thêm các tình trạng khác, do đó, nên tránh điều trị đối với những bệnh nhân có tình trạng sụp lông mày hoặc xệ mi mắt trên.
4. Làm rõ cơ điều trị
Hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các biểu cảm dưới đây:
- “Nhướng lông mày của bạn lên như khi bạn cảm thấy bất ngờ”
- “Bạn hãy nhướng trán lên”
5. Mục tiêu điều trị
Ức chế hoàn toàn cơ trán giữa để giúp giảm các nếp nhăn trán, và ức chế một phần cơ trán hai bên để duy trì hình dáng mong muốn của lông mày.
6. Tái hoạt
Tái hoạt bột Botox Cosmetic 100UI với 4 mL nước muối pha tiêm (không bảo tồn) (xem phần Giới Thiệu và Những Khái Niệm Cơ Bản, Phương Pháp Tái Hoạt).
Các sản phẩm botulinum toxin không thể thay thế cho nhau và tất cả những thông tin tham khảo trong chương này là đối với onabotulinumtoxin A (OBTX), cụ thể là sản phẩm nhãn hiệu
7. Liều khởi đầu
- Nữ: 15–22.5 đơn vị OBTX
- Nam: 20–25 đơn vị OBTX
8. Vô cảm
Gây tê không cần thiết cho hầu hết các bệnh nhân, tuy nhiên có thể sử dụng túi chườm đá nếu cần
9. Dụng cụ điều trị
- Bộ dụng cụ tiêm botulinum toxin (xem chương Giới Thiệu và Các Khái Niệm Cơ Bản, Dụng Cụ)
- Lọ Botox đã tái hoạt
- Kim 30 G, 0.5-inch (13 mm)
10. Tổng quan thủ thuật
Tiêm trong vùng an toàn của nếp nhăn trán (Hình 3). Vùng an toàn được giới hạn 2 bên bởi đường thẳng kẻ dọc theo đường limbus line, phía trên 2cm từ mào trên ổ mắt đến chân tóc, kèm 1 vùng nhỏ phía bên ngoài đường limbus nằm dưới chân tóc 2cm. Xác định vùng an toàn giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ sụp lông mày, đồng thời bảo tồn hình dáng và chiều cao lông mày.
- Tổng quan về các điểm tiêm và liều OBXT trong điều trị nếp nhăn trán được mô tả ở Hình 4.
- Botulinum toxin được tiêm trong cơ khi điều trị nếp nhăn trán.
- Vị trí tiêm botulinum toxin và liều tiêm ở vùng ngoài đường limbus line cần thận trọng. Tiêm phía dưới vùng an toàn hoặc sử dụng liều cao làm tăng nguy cơ sụp đuôi lông mày. Tuy nhiên, nếu tiêm botulinum toxin ở quá cao phía trên gần chân tóc có thể làm lông mày bị xếch. Nhìn chung, lông mày xếch (có thể khắc phục) vẫn tốt hơn là sụp lông mày.
- Kiểu tiêm “hình chữ V” được mô tả ở hình 4 giúp hạn chế tiêm botulinum toxin vào phần ngoài của cơ trán, do đó giúp duy trì hình dáng cung lông mày mà hầu hết mọi phụ nữ đều mong muốn. Nếu muốn dáng lông mày ngang có thể dịch chuyển vị trí điểm tiêm ở phần cơ trán hai bên xuống dưới một ít.
- Tiêm phía dưới vùng an toàn làm tăng nguy cơ sụp phần đầu lông mày
- Tránh tiêm quá sâu, vì tiêm sâu đụng vào màng xương sẽ làm bệnh nhân đau và làm cùn mũi
11. Kỹ thuật tiêm
- Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm ngã 60 độ.
- Xác định vùng an toàn của nếp nhăn trán (Hình 3)
- Xác định cơ trán và dải gồ cơ khi cơ trán co bằng cách hướng dẫn bệnh nhân biểu cảm gương mặt như đã mô tả ở trên.
- Xác định các điểm tiêm (Hình 4)
- Dùng túi chườm đá để vô cảm (nếu cần)
- Sát khuẩn vùng tiêm với cồn và để khô
- Thủ thuật viên đứng đối diện với bệnh nhân.
- Khi cơ trán đang co, tiến hành tiêm vào cơ trán trong vùng an toàn. Đặt mũi kim nghiêng 30o so với bề mặt trán và đưa mũi kim vào dải gồ cơ. Tiêm từ từ 2.5 đơn vị botox với áp lực đẩy đồng điều (Hình 5).
9. Tiếp tục tiêm dọc theo dải gồ cơ trán khi cơ co, miễn là trong vùng an toàn, tiêm mỗi điểm 2,5 đơn vị OBTX, cách nhau khoảng 1cm. Tiêm điều và đối xứng hai bên trán (Hình 6).
10. Điểm tiêm cuối được đặt ở ngoài vùng an toàn khoảng 2 cm dưới đường chân tóc, giao với đường thẳng đi qua điểm cao nhất của lông mày. Tiêm 1.25–2.5 đơn vị botox và lặp lại tương tự cho bên đối diện.
11. Ấn giữ vùng tiêm, để thuốc tránh lan vào ổ mắt.
12. Kết quả điều trị
- Giảm các nếp nhăn trán động và nâng đuôi lông mày thường sẽ thấy sau 3 ngày điều trị botulinum toxin, và hiệu quả tối đa sẽ thấy sau 1-2 tuần (Hình 1A và 1B)
13. Thời gian tác dụng và khoảng cách điều trị
Chức năng cơ tại vùng được điều trị sẽ dần dần được hồi phục sau 3-4 tháng tiêm botox
Tiêm lặp lại botox cho nếp nhăn trán khi cơ trán bắt đầu co trở lại, trước khi các nếp nhăn xuất hiện trở lại như trước khi điều trị.
14. Tái khám
Bệnh nhân được hẹn tái khám sau 2 tuần điều trị với botulinum toxin để đánh giá mức độ cải thiện của nếp nhăn trán, độ cân xứng lông mày, hình dáng lông mày khi thả lỏng và khi nhướng mày.
- Lông mày xếch. Lông mày xếch thường thấy rõ nhất khi bệnh nhân nhướng mày, là do sự co quá mức của cơ trán bên. Tình trạng này có thể gặp ở những bệnh nhân có cơ trán bên hoạt động mạnh, hoặc vùng ngoài cơ trán bị bỏ sót khi tiêm, hoặc tiêm liều nhỏ Botox ở điểm quá cao gần chân tóc vào phần ngoài cơ trán. Lông mày bị xếch có thể được khắc phục bằng cách tiêm 1.25–2.5 đơn vị botox vào phía dưới ngoài vùng an toàn, trên đường thẳng đi qua điểm cao nhất của lông mày. Hình 7 cho thấy một bệnh nhân bị xếch nhẹ lông mày ở 2 bên khi nhướn cơ trán sau 2 tuần điều trị với 22.5 đơn vị Botox và vị trí các điểm tiêm để khắc phục. Hình 1B cho thấy cùng một bệnh nhân sau 2 tuần tiêm thêm 25 đơn vị OBTX phía trên phần lông mày bị xếch (4 tuần sau lần điều trị đầu tiên).
Hình 7. Lông mày bị xếch lên cao và cách xử trí bằng botulinum toxin
15. Biến chứng và xử lý
- Các biến chứng liên quan đến kỹ thuật tiêm nói chung (xem phần Giới Thiệu và Các Khái Niệm Cơ Bản, Biến Chứng).
- Sụp lông mày (eyebrow ptosis).
- Lông mày không cân xứng (eyebrow asymmetry)
- Sụp mi mắt (blepharoptosis).
(A) và sau 2 tuần (B) điều trị bằng botulinum toxin cho nếp nhăn trán (lông mày bị sụp)
Sụp lông mày là một trong những biến chứng quan trọng trong điều trị botox cho cơ trán. Tiêm quá liều botox cho cơ trán hoặc tiêm phía dưới vùng an toàn có thể gây sụp lông mày. Bệnh nhân thường phàn nàn về cảm giác nặng mi mắt trên, cùng phía với bên bị ảnh hưởng. Sụp lông mày có thể ở một bên hoặc ở cả hai bên và bên bị sụp lông mày sẽ bị hạ xuống thấp và trở nên phẳng, trong khi biên độ mở mắt không ảnh hưởng và vẫn đối xứng (khác với sụp mí mắt, mắt bị sụp sẽ bị giảm biên độ mở mắt). Phần đầu, phần đuôi, và toàn bộ lông mày có thể bị ảnh hưởng, tùy thuộc vào vùng cơ trán liên quan. Hình 8 mô tả một bệnh nhân trước (Hình 8A) và sau 2 tuần (Hình 8B) điều trị với 20 đơn vị botox cho cơ trán, hiện tại xuất hiện tình trạng sụp đầu lông mày. Sụp lông mày sẽ dần dần cải thiện khi botox hết tác dụng. Sụp phần đầu lông mày có thể cải thiện bằng cách tiêm botox điều trị phức hợp cơ gian mày, nếu vùng này chưa được điều trị (xem phần Nếp nhăn cau mày). Sụp phần đuôi lông mày có thể cải thiện bằng cách tiêm botox điều trị phần trên ngoài cơ vòng mắt và nâng phần đuôi lông mày (xem phần nâng cung mày)
Sụp mi mắt thường ít gặp trong điều trị cơ trán. Nguyên nhân có thể do botox bị khuếch tán vào cơ nâng mi trên. Xem mục Biến Chứng, chương Nếp Nhăn Cau Mày, để có thêm thông tin về sụp mi mắt và kế hoạch xử lí.
Bất đối xứng lông mày có thể là tình trạng sụp lông mày và/ hoặc xếch lông mày. Hình 9 mô tả bệnh nhân bị bất đối xứng lông mày sau 2 tuần điều trị 22,5 đơn vị botox cho cơ trán. Lông mày bên phải của bệnh nhân bị thấp xuống, phẳng ra và lông mày trái bị xếch. Sự bất đối xứng lông mày này có thể cải thiện bằng cách tiêm botox cho phần trên ngoài cơ vòng mắt ở mắt phải để nâng phần đuôi lông mày (xem phần Nâng cung mày), và điều trị phần ngoài cơ trán cho phía lông mày bên trái để giảm tình trạng xếch lông mày.
16. Điều trị thẩm mỹ phối hợp và tối đa hóa hiệu quả
Hình dạng và chiều cao của lông mày có thể được tối ưu hóa bằng cách cân bằng liều botulinum toxin cho các cơ phụ trách nâng và hạ lông mày. Điều trị botulinum toxin cho các cơ hạ lông mày, như là phức hợp cơ gian mày (xem phần nếp nhăn cau mày) và phần trên ngoài của cơ vòng mắt (xem phần nâng lông mày), đồng thời bổ sung thêm botulinum toxin cho cơ trán và giảm nguy cơ sụp lông mày.
Nếp nhăn trán tĩnh nặng có thể cải thiện hiệu quả bằng phương pháp kết hợp botulinum toxin với thủ thuật tái tạo bề mặt như là laser fractional bóc tách hoặc
17. Chi phí
Chi phí điều trị nếp nhăn trán bằng botulinum toxin khoảng từ $200- $500 cho 1 liệu trình điều trị hoặc $10- $25/1 đơn vị OBTX.
Tham khảo thêm một số bài viết cùng chủ đề
- Điều trị nếp nhăn cau mày bằng botulinum toxin – Những điều cần biết
-
Thủ thuật tiêm botulinum toxin- Các khái niệm cơ bản cần biết
