Sau lần thăm khám đầu tiên, khi thảo luận và lên kế hoạch điều trị, các bác sĩ nên cho bệnh nhân biết rằng có những trường hợp mụn nặng và không đáp ứng với điều trị bằng thuốc thoa, có thể cần kết hợp với điều trị toàn thân. Tương tự, bệnh nhân có mụn nang và đang xuất hiện sẹo thì việc điều trị đồng thời bằng đường toàn than như uống kháng sinh, isotretinoin, spironolactone, và các thành phần khác.
Nếu như sau 1 chu kì trưởng thành của tế bào sừng (KMC) ( 6 tuần), mà tình trạng mụn cải thiện ít, mặc dù bệnh nhân có xuất hiện các tác dụng phụ của thuốc thoa trong suốt quá trình điều trị, thì các bác sĩ có 2 sự lựa chọn:
- Thêm kháng sinh trong 1-2 tháng (nếu không có sẹo mụn), với dự định là cho bệnh nhân dừng kháng sinh sớm nhất khi đạt được sự cải thiện.
- Thêm isotretinoin (đặc biệt trong trường hợp có sẹo mụn).
Vai trò của kháng sinh
Nhiều bác sĩ kê đơn kháng sinh thoa hoặc uống trong điều trị mụn, với cơ sở là những thành phần này sẽ giết chết vi khuẩn p. acnes và các loại vi khuẩn khác, và giúp giảm viêm. Tuy nhiên, cách tiếp cận như vậy đưa ra liên quan đến khả năng vượt trội hơn so với giá trị của các phương pháp điều trị này. Đặc biệt, các nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh nhân nên được sử dụng kháng sinh toàn thân theo liều”pulsed”đê làm giảm nguy cơ. kháng thuốc Đặc biệt, khi bệnh nhấn sử dụng 1 loại kháng sinh trong vòng 2-3 tháng, thì cô ấy/ anh ấy nên được đổi sang loại khác.
Thêm vào đó, sử dụng kháng sinh đường uống có nhiều tác dụng phụ. Nó bao gồm, kháng thuốc, rối loạn tiêu hóa, nhạy cảm với ánh sáng, phản ứng dị ứng (bao gồm phản ứng quá mẫn), và hiếm hơn, có thế gây các phản ứng miễn dịch tại da, như hội chứng Stevens-Johnson. Vì những lý do này, các bác sĩ chỉ nên kê kháng sinh trong 2-3 tháng và lặp lại nếu cần thiết (Box 6.8). Nhìn chung, tác dụng của kháng sinh toàn thân trong điều trị mụn cũng giống như bị phóng đại.
Vai trò của uống Isotretinoin
Isotretinoin là cực kỳ hiệu quả trong điều trị mụn vì nó nhắm tới vai trò của bã nhờn. Cụ thể là, isotretinoin giảm sản xuất bã nhờn nên làm giảm viêm, hạn chế p.acnes phát triển, và ngăn cản sự hình thành vi nhân mụn. Theo Cục quản lý thực phẩm và thuốc Hoa Kỳ (FDA), nó được chỉ định cho bệnh nhân có tình trạng mụn viêm nặng, mụn nốt và nang dai dẳng.
Vào năm 2006, FDA công bố chương trình iPLEDGE, giúp quản lý các nguy cơ khi sử dụng isotretinoin bằng cách giáo dục bệnh nhân không mang thai vì nguy cơ gây quái thai cao. Vì vậy, nó không được kê cho phụ nữ có thai, cho con bú, có dự định mang thai trong 6 tháng tới hoặc (kê cả 5 tháng điều trị với isotretinoin).
Isotretinoin cũng liên quan tới làm phát triển hoặc làm nặng thêm trầm cảm (bao gồm ý muốn tự sát). Sự liên quan của việc sử dụng isotretinoin và bệnh viêm ruột vẫn chưa được làm sáng tỏ, nhưng các bằng chứng cho sự liên quan này không mạnh. Các chống chỉ định khác bao gồm rối loạn chức năng gan (isotretinoin được chuyên hóa tại gan), tăng mỡ máu nặng (isotretinoin có thể dẫn đến tăng cao cholesterol), rối loạn lo âu, và loãng xương. Nếu bệnh nhân có chống chỉ định hoặc từ chối điều trị sau khi được thảo luận về lợi ích và nguy cơ của việc sử dụng isotretinoin, các bác sĩ có thể sử dụng 1 serie điều trị với liệu pháp quang động học.
Guidelines đối với Isotretinoin
Vào thế kỉ trước, danh tiếng của isotretinoin đã bị hiểu lầm, đặc biệt là những tờ báo phổ biến, vì những vụ kiện liên quan tới tác dụng và tác dụng phụ được đưa lên đầu đề bởi người kê đơn và nhà sản xuất isotreti-noin. Khi những điều này được công bố và nhiều bác sĩ chia sẻ điều này, nó đã tạo thành nỗi sợ isotretinoin. Rất nhiều bệnh nhân, dù có tình trạng nặng, dai dẳng và sẹo mụn vẫn từ chối điều trị với isotretinoin, bởi vì họ đã tìm kiếm thông tin về chúng trên mạng và tình cờ nhìn thấy nhiều tác dụng có hại của thuốc này. Nhiều bác sĩ sợ kiện tụng và ngại việc theo dõi bệnh nhân qua chương trình FDA iPLEDGE, dẫn đến việc lưỡng lự trong việc kê đơn isotretinoin.
Rất nhiều thứ đã bị phóng đại. Ngày nay isotretinoin thường được kê đơn cho những bệnh nhân có tình trạng mụn dạng nốt nang, kháng trị với thuốc thoa, cũng như kháng sinh đường uống và liệu pháp hormon. Liều khuyến cáo của FDA và nhà sản xuất isotretinoin là 0.5 to 1 mg/kg cân nặng/ ngày, trung bình trong 5 tháng. Phòng khám của chúng tôi đã có thành công tuyệt vời khi sử dụng isotretinoin ở liều thấp (i.e., 10 to 20 mg/day) trong thời gian tương tự là 5 tháng, đồng thời với việc sử dụng thuốc thoa mạnh. Trái ngược với phương pháp của chúng tôi (liều thấp isotretinoin hằng ngày phối hợp với thuốc thoa mạnh), nhiều bác sĩ không cho bệnh nhân sử dụng thuốc thoa, trong khi dùng liều cao (i.e., 60 to 80 mg/day) isotretinoin. Thay vì vậy, những bệnh nhân này được hướng dẫn sử dụng dưỡng ẩm đê làm giảm tình trạng khô da do sử dụng liều cao isotretinoin gây ra. Cách tiếp cận cuối cùng bị 3 lỗ hổng cơ bản sau:
- Khuyến cáo cho rằng chỉ được kê đơn isotretinoin cho những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị truyền thống là mơ hồ và không công bằng với những bệnh nhân có thể được hưởng lợi ích từ thuốc này. Đúng hơn là, có thể cân nhắc chỉ định trong những trường hợp sau đây:
- Mụn nặng
- Có sự xuất hiện sớm của sẹo mụn
- Tâm lý và xã hội của bệnh nhân bị ảnh hưởng
- Có sự xuất hiện của các bệnh hoặc bất thường về da khác
Việc đi theo những guideline này giúp mang lại cho bệnh nhân hiệu quả hơn, và ngăn chặn những đau đớn kéo dài không cần thiết, sẹo mụn và những biến chứng của mụn.
- Liều dùng được khuyến cáo hiện nay (0.5 to 1 mg/kg/day) là quá cao. Phòng khám của chúng tôi nhận ra rằng liều dùng isotretinoin có liên quan đến mức độ nặng của mụn và các tác dụng phụ của thuốc như tình trạng khô da và cảm nhận của bệnh nhân. FDA lựa chọn liều mà isotretinoin có lợi ích tối đa (thu nhỏ tuyến bã nhờn và giảm bã nhờn) trong vòng 5 tháng. Tuy nhiên, tác dụng phụ của nhóm retinoid uống là tương tự nhau, và hầu hết chúng có liên quan tới liều dùng.
- Xu hướng không kê bất kì loại thuốc thoa nào trong khi bệnh nhân đang sử dụng isotretinoin là phản tác dụng, sử dụng liều thấp isotretinoin vẫn cho phép bệnh nhân sử dụng phối hợp thuốc thoa, giúp phục hồi chức năng bảo vệ của da và tính nguyên vẹn của đơn vị nang lông tuyến bã, trong khi vẫn tác động tới các thay đổi sắc tố và loại bỏ nhân mụn. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, việc sử dụng isotretinoin liều thấp phối hợp với thuốc thoa mạnh giúp rút ngắn thời gian điều trị và đạt được kết quả tổng quan tốt hơn.
Isotretinoin là thuốc có tác dụng mạnh nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng trên bệnh nhân không được sàng lọc đúng và sử dụng theo chính xác liều dùng của guidelines. Tuy nhiên, sau nhiều năm đánh giá các liều dùng khác nhau và so sánh hiệu quả của việc dùng đơn độc isotretinoin với việc kết hợp cùng thuốc thoa trong điều trị, chúng tôi hiện đưa ra khuyến cáo dưới đây cho việc kê đơn isotretinoin:
- Sử dụng liều điều chỉnh là 10- 40 mg hằng ngày (phố biến nhất là 20mg/ ngày). Như vậy là đủ để làm giảm sản xuất bã nhờn, giảm viêm và ngăn chặn các phản ứng miễn dịch làm phá hủy mô và tạo sẹo. Thực tế, chúng tôi thấy thời gian thuyên giảm vả tỉ lệ tái phát trên bệnh nhân của chúng tôi cũng tương tự như khi dùng liều cao isotretinoin. Việc dùng liều thấp giúp làm giảm tác dụng phụ và bệnh nhân được hưởng những lợi ích từ thuốc thoa. Đặc biệt, chúng tôi khuyến cáo rằng các bác sĩ không bao giờ cho quá 40mg/ ngày và sử dụng đồng thời cùng thuốc thoa.
- Đối với bệnh nhân tuổi teen, bắt đầu với liều 10-20mg/ ngày hoặc cách ngày và phối hợp với thuốc thoa trong chế độ — Phục hồi sức khỏe làn da (sửa chữa, tăng sinh và các thành phần đặc trị).
- Tiếp tục điều trị toàn thân với isotretinoin và phối hợp với thuốc thoa trong 5 tháng.
- Sau 5 tháng điều trị, không được ngưng sử dụng isotretinoin đột ngột. Giảm liều từ hàng ngày xuống 2 lần/ tuần trong 2 tháng sau khi đã điều trị 5 tháng với liều hằng ngày.
- Sau khi bệnh nhân hoàn thành toàn bộ điều trị với isotretinoin( kể cả giai đoạn giảm liều), bắt đầu giai đoạn quan sát trong 3 tháng. Nếu mụn bùng phát trong thời gian này, dùng lại isotretinoin thêm 1-2 tháng.
- Hãy linh hoạt. Theo dõi tình trạng trầm cảm ở bệnh nhân và đánh giá mức độ khô da, và các tác dụng phụ khác. Nếu các tác dụng phụ này xảy ra, cho phép bệnh nhân giảm nửa liều hàng tuần, hoặc thậm chí tạm thời ngưng dùng isotretinoin và bắt đâu lại, nếu thích hợp.
Isotretinoin
Bất kể chế độ điều trị nào, isotretinoin là một thuốc hiệu lực và các tác dụng phụ nghiêm trọng, các bác sĩ vẫn theo dõi các chú ý được gợi ý trong chương trình iPLEDGE. Vì vậy, các bác sĩ cần làm test hàng tháng để quản lý nguy cơ mang thai (vả đảm bảo rằng vẫn âm tính trong suốt quá tình điều trị), xét nghiệm máu tại lúc bắt đầu và trong suốt quá trình điều trị nếu có chỉ định, và ngừng sử dụng isotretinoin khi bất cứ tình trạng nào trong Box 6.9 xảy ra.
Chú ý tới dị dạng
Bởi vì những công bố có quan điểm sai lầm và nỗi sợ isotretinoin, nhiều phụ nữ đã nghĩ rằng họ cần ngưng sử dụng isotretinoin ít nhất 1 năm để có thai trở lại. Tuy nhiên, hiện nay, chúng ta biết rằng cơ thể không dự trữ isotretinoin, vì nó là vitamin A, và isotretinoin không được tìm thấy trong máu sau 5-7 ngày ngưng sử dụng. Do đó, chúng ta có thể nói với những phụ nữ muốn có thai rằng, họ có thể mang thai sau 1 tháng ngưng sử dụng isotretinoin. Và vì isotretinoin không ảnh hưởng tới chất lượng tinh dịch trong bất cứ trường hợp nào, nên đàn ông không có bất kì sự giới hạn nào.
Nguồn tham khảo: The art of Skin Health Restoration and Rejuration
Biên dịch bởi: Tapchidalieu.com
Link bài viết: https://tapchidalieu.com/dieu-tri-mun-toan-than/
